Independence Day 2024 : राष्ट्रध्वज फडकावणे, तिरंग्याचा वापर करण्याबाबत नियम आणि कायदे माहित आहे? अपमान केल्यास शिक्षा काय?

Independence Day 2024 : स्वातंत्र्यदिनानिमित्त लोकांमध्ये तिरंग्यासोबत फोटो काढण्याची क्रेझ असते, मात्र जर तुम्हाला कायदेशीर अडचणीत पडायचे नसेल, तर तिरंग्याशी संबंधित नियम, कायदे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे

Independence Day 2024 lifestyle marathi news What are the rules and regulations regarding hoisting the tricolor and its use

Source : Google

Independence Day 2024 : 15 ऑगस्ट हा दिवस भारताचा स्वातंत्र्यदिन म्हणून साजरा केला जातो. 1947 साली याच दिवशी ब्रिटीशांच्या गुलामगिरीतून भारताला स्वातंत्र्य मिळाले होते. तेव्हापासून हा दिवस भारतात मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. स्वातंत्र्याच्या लढ्यात ज्या थोर व्यक्ती, सैनिकांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली, त्यांना श्रद्धांजली अर्पण केली जाते, तर अनेक ठिकाणी ध्वजारोहण करून राष्ट्रगीत गायले जाते, याचचं निमित्त साधून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी स्वातंत्र्यदिनी देशवासियांना प्रत्येक घराघरात तिरंगा मोहिमेत सहभागी होण्याचे आवाहन करत आहेत. 9 ऑगस्टपासून सुरू झालेली ही मोहीम 15 ऑगस्टपर्यंत सुरू असेल. यानिमित्त आम्ही तुम्हाला राष्ट्रध्वज फडकावणे आणि त्याचा वापर करण्याशी संबंधित नियम आणि कायदे सांगणार आहोत. जे तुम्हाला माहित असायला हवेत.

 

लोकांमध्ये तिरंग्यासोबत फोटो काढण्याची क्रेझ

पंतप्रधानांनी सुरू केलेली 'हर घर तिरंगा मोहीम' एखाद्या सणापेक्षा कमी नाही. देशभरात तिरंगा फडकवण्याचे आवाहन पंतप्रधान मोदी सातत्याने देशवासियांना करत आहेत. या मोहिमेअंतर्गत तुम्हाला तिरंग्यासोबत तुमचा सेल्फी घ्यावा लागेल आणि तो harghartiranga.com वर अपलोड करावा लागेल. स्वातंत्र्यदिनानिमित्त लोकांमध्ये तिरंग्यासोबत फोटो काढण्याची क्रेझ असते, अशात जर तुम्हाला कायदेशीर अडचणीत पडायचे नसेल, तर तुम्ही तिरंग्याशी संबंधित काही नियम आणि कायदे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. 

तिरंगा फडकवण्याबाबत काय नियम आहेत?

• भारतीय राष्ट्रध्वज फडकवणे/वापरणे/प्रदर्शन करणे राष्ट्रीय सन्मानाचा अपमान प्रतिबंधक कायदा, 1971 आणि भारतीय ध्वज संहिता, 2002 द्वारे शासित आहे. 
• यानुसार कोणत्याही सार्वजनिक/खाजगी संस्था किंवा शैक्षणिक संस्थेचा कोणताही सदस्य कोणत्याही दिवशी आणि कोणत्याही प्रसंगी राष्ट्रध्वज फडकावू शकतो.
• जेव्हाही राष्ट्रध्वज फडकवला जाईल, तेव्हा भगवा पट्टा सर्वात वर असेल. 
• जर कोणी ध्वज उभारत असेल तर तिरंग्याचा भगवा पट्टा उजव्या बाजूला असेल म्हणजेच समोरच्या व्यक्तीच्या डाव्या बाजूला असेल.

 

या गोष्टींकडे विशेष लक्ष द्या

• भारतीय ध्वज संहितेच्या कलम 2.2 नुसार कोणताही सामान्य नागरिक आपल्या घरी राष्ट्रध्वज फडकावू शकतो. 
• जेव्हा जेव्हा राष्ट्रध्वज प्रदर्शित केला जातो, तेव्हा तो आदराच्या स्थितीत आणि व्यवस्थित ठेवला पाहिजे.
• ज्या वेळी राष्ट्रध्वज फडकवला जाईल, तेव्हा त्याचा पूर्ण सन्मान केला पाहिजे. 
• राष्ट्रध्वज योग्य ठिकाणी ठेवला पाहिजे. ध्वज जमिनीवर किंवा कोणत्याही अस्वच्छ ठिकाणी ठेवता कामा नये, याची विशेष काळजी घ्यावी लागेल.
• नियमांनुसार राष्ट्रध्वज कोणत्याही वस्तूंचे वितरण करण्यासाठी वापरता येत नाही. 
• ध्वज जमिनीला किंवा पाण्यात स्पर्श करण्यास परवानगी नाही. 
• कोणत्याही कार्यक्रमात एखादे टेबल झाकण्यासाठी किंवा व्यासपीठ झाकण्यासाठी याचा वापर केला जाऊ शकत नाही.
• ध्वज संहितेनुसार, राष्ट्रध्वज एकाच स्तंभावर इतर कोणत्याही ध्वजांसह फडकता कामा नये. तसेच, विकृत किंवा घाणेरड्या अवस्थेत राष्ट्रध्वज प्रदर्शित करू नये.

 

वाहनावर राष्ट्रध्वज लावता येईल का?

जर तुम्ही 15 ऑगस्टला तुमच्या वाहनावर तिरंगा लावण्याचा विचार करत असाल तर, देशातील प्रत्येक नागरिकाला याची परवानगी नाही. भारतीय ध्वज संहिता 2002 च्या कलम 3.44 नुसार, वाहनांवर राष्ट्रध्वज लावण्याचा विशेषाधिकार फक्त खालील व्यक्तींसाठीच मर्यादित आहे:

• राष्ट्रपती
• उपाध्यक्ष
• राज्यपाल आणि लेफ्टनंट गव्हर्नर
• भारतीय मिशनचे प्रमुख/पंतप्रधान, कॅबिनेट मंत्री
• केंद्राचे राज्यमंत्री आणि उपमंत्री
• मुख्यमंत्री आणि राज्य किंवा केंद्रशासित प्रदेश कॅबिनेट मंत्री
• लोकसभेचे अध्यक्ष
• राज्यसभेचे उपसभापती
• लोकसभेचे उपसभापती
• राज्य विधान परिषदांचे अध्यक्ष
• राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांच्या विधानसभांचे स्पीकर
• राज्यांच्या विधान परिषदेचे उपसभापती
• राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेश विधानसभांचे उपसभापती
• भारताचे सरन्यायाधीश
• सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश
• उच्च न्यायालयांचे मुख्य न्यायाधीश
• उच्च न्यायालयांचे न्यायाधीश

नियमांचे उल्लंघन केल्यास शिक्षा काय?

राष्ट्रध्वजाशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन केल्यास शिक्षेची तरतूद राज्यघटनेत आहे. जर तुम्ही ध्वज उलटा, विकृत किंवा घाणेरड्या पद्धतीत फडकावताना आढळल्यास, राष्ट्रीय सन्मानाचा अपमान प्रतिबंधक कायदा, 1971 च्या कलम 2 मध्ये राष्ट्रीय ध्वज, संविधान आणि राष्ट्रगीत यासारख्या भारतीय राष्ट्रीय चिन्हांचा अपमान रोखण्याच्या उद्देशाने शिक्षेची तरतूद आहे. त्यानुसार, 3 वर्षांपर्यंतची शिक्षा, दंड किंवा दोन्ही होऊ शकतात.

 

 

हेही वाचा>>>

 

(टीप : वरील सर्व गोष्टी माहिती म्हणून वाचकांपर्यंत पोहोचवत आहोत. एबीपी माझा यातून कोणताही दावा करत नाही. )