SCSS, PPF, NSC, विमा, इक्विटी आणि MF मध्ये नॉमिनीसाठी काय नियम? गुंतवणूकदाराच्या मृत्यूचा परताव्यावर काय परिणाम? जाणून घ्या सविस्तर

Rules for Nominee: अनेकजण आपल्या मृत्यूपश्चात कुटुंबाला आर्थिक आव्हानांना सामोरे जावं लागू नये म्हणून गुंतवणूक किंवा विमा संरक्षण घेतात. ज्यातबाँड, एफडी आणि इतर लहान बचत साधनांचा समावेश असतो. उदा. इक्विटी, इक्विटी ओरिएंटेड म्युच्युअल फंड ज्याद्वारे दीर्घकालीन उच्च परतावा मिळू शकतो. परंतु, गुंतवणूकदारांच्या मृत्यूच्या बाबतीत, ठेवीची रक्कम नॉमिनी किंवा कायदेशीर वारसाकडे हस्तांतरित केली जाते. अशा प्रकारे कुटुंबातील इतर सदस्य आर्थिक अडचणींवर मात करण्यासाठी या गुंतवणुकीची मदत घेऊ शकतात. अशा हस्तांतरणाच्या प्रक्रियेस ट्रान्समिशन म्हणतात.

गुंतवणुकदाराच्या मृत्यूची तारीख आणि मृत्यूची नोंद किंवा मृत्यूचा दावा केला जातो या दरम्यानच्या कालावधी दरम्यान देय परतावा किंवा जगण्याची लाभाच्या दराच्या संदर्भात भिन्न नियम लागू होतात. हेच नियम काय सांगतात ते समजून घेण्याचा प्रयत्न करुया.

ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS)
पोस्ट ऑफिस सीनियर सिटीझन सेव्हिंग स्कीम (SCSS) वर लागू होणारे विशेष व्याज फक्त गुंतवणूकदाराच्या मृत्यूच्या तारखेपर्यंत देय आहे. त्यानंतर, नामनिर्देशित व्यक्ती किंवा कायदेशीर वारसाकडे रक्कम हस्तांतरित होईपर्यंत फक्त बचत व्याजदर देय असतो. गुंतवणुकदाराच्या मृत्यूनंतर बचत व्याजदराने काही अतिरिक्त पेमेंट केले असल्यास, मूळ रकमेतून अतिरिक्त रक्कम वसूल केली जाते.

जीवन विमा (Life Insurance)
विमाधारकाच्या मृत्यूच्या तारखेपासून उत्पन्नासह सर्व जीवन विमा पॉलिसींवर पेमेंट, व्याज देय पर्याय बंद केला जातो. विमाधारकाच्या मृत्यूनंतर मृत्यूचा अहवाल/मृत्यूचा दावा होईपर्यंत कोणतेही पेमेंट केले असल्यास, मूळ रकमेतून जास्तीची रक्कम वसूल केली जाते.

राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र (NSC)
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र (NSC) मुदतीपूर्वी जप्त झाल्यास, एनएसईवर देय असलेल्या जास्त व्याजऐवजी बचत बँकेचे व्याज दिले जातं. हे टाळण्यासाठी, नॉमिनी हा दावा करण्यासाठी मॅच्यूरिटी होईपर्यंत प्रतीक्षा करू शकतो. यासोबतच नामनिर्देशित व्यक्तीसाठी एक चांगला पर्याय म्हणजे त्याच्या नावावर NSC हस्तांतरित करणे आणि मुदतपूर्ती तारखेला प्रमाणपत्राची पूर्तता करणे. या प्रकरणात NSC वर देय असलेला व्याज दर समान राहील.

सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी (PPF)
पीपीएफवर देय असलेला समान व्याज दर नामनिर्देशित व्यक्ती रिडेम्पशनसाठी अर्ज करेपर्यंत दिला जातो. महिन्याच्या 15 तारखेला विमोचन लागू झाल्यास, मागील महिन्याच्या अखेरीस देय व्याज दिले जाते. पीपीएफच्या बाबतीत, पैसे हस्तांतरण होईपर्यंत नामनिर्देशित व्यक्ती/कायदेशीर वारसांना समान व्याजदर देय असतो.

इक्विटी, इक्विटी ओरिएंटेड एमएफ योजना
भांडवली साधनांवर इक्विटी आणि MF योजनांवर कोणताही निश्चित व्याज दर किंवा बोनस दर लागू नाही. यामध्ये केवळ MF योजनांच्या शेअर्स/युनिट्सची संख्या नॉमिनी/कायदेशीर वारसाकडे हस्तांतरित केली जाते. एकदा युनिट हस्तांतरित झाल्यानंतर, लाभार्थी त्यांच्या सोयीनुसार गुंतवणूकीची पूर्तता करू शकतात. गुंतवणुकीवरील नफा किंवा तोटा हा रिडम्पशनच्या दिवशी बाजाराच्या परिस्थितीवर अवलंबून असतो.

कर तरतूद
इक्विटी शेअर्स किंवा म्युच्युअल फंडाच्या युनिट्सचे पेमेंट घेताना लाँग टर्म कॅपिटल गेन (LTCG) टॅक्स किंवा शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन्स (STCG) कर लावला जाईल, जो मृत व्यक्तीने पेमेंट केल्यावर गुंतवणुकीच्या मूळ तारखेला ठरवला जातो. गुंतवणूक केली होती. यासाठी, नॉमिनी किंवा कायदेशीर वारसाच्या नावे शेअर्स किंवा म्युच्युअल फंड युनिटच्या हस्तांतरणाची तारीख आधार मानली जात नाही. नॉमिनीच्या नावावर एफडी किंवा बाँड्स सारख्या निश्चित उत्पन्नाच्या मालमत्तेच्या हस्तांतरणातून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर लागू होणाऱ्या कर नियमांमध्ये कोणताही बदल नाही. तेच नियम लागू होतात, जे मृत व्यक्तीच्या मृत्यूपूर्वी लागू होते.

महत्त्वाच्या बातम्या: 

• नियमांत बदल; 20 कोटींहून अधिक उलाढाल असलेल्या कंपन्यांना E-Invoice
• Share Market: रशिया-युक्रेन युद्धाचा परिणाम कायम; शेअर बाजार सकाळी घसरला, दुपारी सावरला, Sensex 388 अंकांनी वधारला
• Russia Ukraine Crisis : रशिया-युक्रेन युद्धाने मद्यप्रेमींची 'झिंग' उतरणार? बीअरचे दर वाढण्याची भीती