ISRO ने लाँच केले IS4OM, आता भारत करणार स्वतःच्या उपग्रहांचे संरक्षण!
ISRO Launches IS4OM : मानवनिर्मित मिशन दररोज अंतराळात सोडले जातात. त्यामुळे या जागेत (Space Debris) डेब्रिजचा धोका वाढत आहे.
ISRO Launches IS4OM : भारत देश आता आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने आणखी एक पाऊल टाकत, इस्रोने स्वतःचे केंद्र स्थापन केले आहे, जे स्वतःच्या उपग्रहांचे संरक्षण करेल. (MOS Space) ने सिस्टम फॉर सेफ एंड सस्टेनेबल स्पेस ऑपरेशन्स मॅनेजमेंट सेंटर (IS4OM) साठी ISRO प्रणाली भारताकडे सुपूर्द केली आहे. हे केंद्र इस्रोच्या ISTRAC जवळील इमारतीत स्थापन करण्यात आले आहे. मानवासाठी तयार केल्या जाणाऱ्या वेगवेगळ्या मोहिमा दररोज अंतराळात सोडल्या जातात. त्यामुळे या जागेत (Space Debris) डेब्रिज वाढत आहे. म्हणजेच कचरा वाढत आहे.
IS4OM ची वैशिष्ट्ये
इस्रोचा हा IS4OM भविष्यात या ढिगाऱ्यांमुळे कोणत्याही मोहिमेला धोका होणार नाही याची खात्री करेल. IS4OM मध्ये मल्टी ऑब्जेक्ट ट्रॅकिंग रडार, ऑब्झर्वेशन नेटवर्क, कंट्रोल सेंटर आणि ऑप्टिकल ऑब्झर्व्हेशन नेटवर्क यांचा समावेश आहे. कोणताही लघुग्रह किंवा धूमकेतू शोधणे आणि ते टाळणे किंवा नष्ट करणे हे त्यांचे ध्येय असेल. हे केंद्र प्रथम त्यांना शोधून त्यांचा मागोवा घेईल, त्यांना दुरुस्त करेल आणि त्यांच्या जोखमीची चाचणी करेल.
अवकाशातील ढिगारा पृथ्वीसाठी धोका
पृथ्वीभोवती फिरणारे सक्रिय उपग्रह एकतर एकमेकांवर आदळतात किंवा त्यांचा ढिगारा पृथ्वीवर पडतो. त्यामुळे पृथ्वीसाठी धोका वाढत आहे तसेच अवकाशातील प्रदूषणही वाढत आहे. सध्या 3 हजाराहून अधिक उपग्रह अवकाशात फिरत आहेत, त्यापैकी 53 उपग्रह भारतीय आहेत. याशिवाय हजारो निष्क्रिय उपग्रह, रॉकेट आणि इतर उपकरणांचा कचराही ताशी 27 हजार किमी वेगाने तुकड्यांमध्ये तरंगत आहे. या ढिगाऱ्यांचा वेग इतका आहे की ते कोणत्याही उपग्रहाला नष्ट करू शकतात. यामुळेच अंतराळाशी जोडलेल्या प्रत्येक देशासाठी हा अवकाशातील ढिगारा धोका निर्माण झाला आहे.
अवकाशातून पडला सुमारे 5 किलो वजनाचा धातूचा चेंडू
29 जून रोजी अलीकडेच प्रक्षेपित केलेल्या PSLV C-53 च्या प्रक्षेपणाच्या वेळी, या तंत्राद्वारे अवकाशातील कचरा ट्रॅक झाला होता, ज्यापासून धोका टाळण्यासाठी मिशन 2 मिनिटांच्या विलंबाने प्रक्षेपित करण्यात आले. याशिवाय 12 मे 2022 रोजी गुजरातमधील भालेज, खंबोलज, रामपुरा, चकलसी आणि साळवी भागात 5 धातूचे गोळे अवकाशातून पडले होते. नंतर इस्रोची टीम तेथे पोहोचली आणि तपासणीत असे आढळून आले की, सुमारे 5 किलो वजनाचा धातूचा चेंडू चीनच्या चांग झेंग 3B रॉकेटचा तिसरा भाग होता. तसेच महाराष्ट्रातील चंद्रपूर येथेही धातूचे गोळे सापडले होते. तो चीनच्या CZ-3B रॉकेटचाही भाग होता. यावरून हा ढिगारा (स्पेस डेब्रिस) एखाद्या वस्तीवर पडला तर तो किती धोकादायक ठरू शकतो, याचा अंदाज येऊ शकतो. अशा परिस्थितीत, इस्रो आता स्वतःला पूर्णपणे सक्षम करेल जेणेकरून अशा घटना रोखता येतील आणि त्याच वेळी देशाच्या सुरक्षेला कोणताही धोका होऊ नये.
महत्त्वाच्या बातम्या
