success story: बांबूच्या मळ्यातून धुळ्याचा हा शेतकरी वर्षाकाठी कमवतो 25 लाख, शाश्वत शेतीची कास धरत साधली आर्थिक प्रगती
महाराष्ट्रातील धुळे येथील बांबू शेतकरी शिवाजी राजपूत यांनी २५ एकर क्षेत्रात शाश्वत बांबूची लागवड करत वर्षाकाठी २५ लाख रुपये कमावले आहेत.
Bamboo farming: राज्यात पारंपरिक पिकांना मिळणाऱ्या अनिश्चित दरामुळे आणि उत्पन्न कमी येण्याच्या भितीनं आता महाराष्ट्रातील अनेक शेतकरी पर्यायी पिकांकडे सकारात्मक नजरेनं पाहू लागले आहेत. नव्या पिकाची लागवड करताना धास्तावण्याऐवजी यातून आर्थिक प्रगती कशी साधता येईल यासाठी प्रयत्न करताना दिसत आहेत. अशीच प्रगती धुळ्यातील एका शेतकऱ्यानं साधली आहे. बांबूच्या मळ्यातून हा शेतकरी वर्षाकाठी 25 लाख रुपये कमवतो.आपल्या 50 एकरापैकी 25 एकरावर केवळ बांबूची शेती करत वर्षाकाठी 25 लाखांची कमाई केली आहे. बांबू उत्पन्नातील प्रगतीमुळे या शेतकऱ्याला राज्यशासनासह जागतिक दर्जाचेही ३०हून अधिक पुरस्कार जिंकले आहेत.
बांबूची शाश्वत लागवड देते लाखोंचे उत्पन्न
महाराष्ट्रातील धुळे येथील बांबू शेतकरी शिवाजी राजपूत यांनी २५ एकर क्षेत्रात शाश्वत बांबूची लागवड करत वर्षाकाठी २५ लाख रुपये कमावले आहेत. भारतातील अनेक शेतकऱ्यांप्रमाणेच सुरुवातीला पारंपरिक शेतीवर अवलंबून होते. तथापि, अतिवृष्टी आणि उच्च वारे यांसह हवामानातील बदल अधिक तीव्र तापमान अशा बदलांमुळे पीकांच्या लागवडीवर खूप पैसे खर्च होतात. यामुळे बांबूचा पर्याय कमी खर्चात अधिक उत्पन्न कमवल्याचं हे शेतकरी सांगतात.
राजपूतांच्या शिवारात बांबूच्या १९ जाती
धुळ्याच्या राजपूत यांनी शेतात १९ विविध जाती उगवतात, ज्यामध्ये अगरबत्ती, कोळसा आणि बायोमास ऊर्जा उत्पादनासाठी वापरल्या जाणाऱ्या बांबूंच्या जातींचा समावेश आहे. बांबूच खोड, पाने आणि पावडरपसूनही उत्पादने तयार करण्याच्या विचारात आहेत.
बांबूच्या एकूण १३६ जाती.
पारंपरिक पिकांना शाश्वत पर्याय म्हणून बांबू उत्पादनाकडे पाहिले जाते. त्यामुळेच बांबू उत्पादनासाठी सरकारही पाठींबा देत आहे. आजूबाजूच्या शेतकऱ्यांनाही राजपूत यांनी बांबू उत्पादनाबाबत मार्गदर्शन केले असून बांबूच्या १३६ जाती असल्याचं ते सांगतात. कृषीजागरणला सांगितलेल्या माहितीनुसार ठिबक सिंचनासारखी आधुनिक तंत्रे शेतकऱ्यांसाठी बदलत्या हवामान परिस्थितीशी जुळवून घेण्याचा उत्तम मार्ग आहे. जर एखाद्याला अगरबत्तीच्या बाजारात प्रवेश करायचा असेल तर त्यांनी बांबूच्या विशिष्ट प्रकारावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. हेच फर्निचर किंवा बायोमास उत्पादनासाठी आहे. प्रत्येक जातीची वेगवेगळी वैशिष्ट्ये आहेत, जसे की वजन आणि ताकद, त्यामुळे योग्य निवडणे आवश्यक आहे.
ठिबक सिंचनातून बांबूला पाणीपुरवठा
आधुनिक शेती तंत्र हे या शेतकऱ्याच्या यशाचे केंद्रस्थान आहे. असाच एक नावीन्य म्हणजे त्याचा ठिबक सिंचनाचा वापर, ही एक जल-कार्यक्षम पद्धत आहे ज्यामुळे त्याच्या शेती पद्धतीत क्रांती झाली आहे. बांबू शेतीसाठी फार खर्च लागत नसल्याचं शेतकरी सांगतात. गेल्या तीन दशकांमध्ये त्यांनी जवळपास 700,000 झाडे लावली आहेत आणि 25 एकरमध्ये मानवनिर्मित बांबूचे जंगल तयार केले आहे.