Vote Counting Process In India: EVM ची मतमोजणी कशी होते? आतापर्यंत कोणीच न सांगितलेली माहिती

देशात येत्या चार जूनला 18 व्या लोकसभा निवडणुकीचं निकाल जाहीर होणारये. देशात एकूण सात टप्प्यामध्ये लोकसभा निवडणूक होत आहे. मतदान करण्यासाठी आपण Evm चा वापर केलाय. पण मतदानाची मोजणी कशी होती तुम्हाला माहितीये का? 

तर आजच्या या विडिओतून आपण मतदानाची मोजणी कधी केली जाते याची A to Z माहिती जाणून घेणार आहोत. 

 

देशात EVM वरून विरोधक नेहमी आक्रमक होताना पाहायला मिळतात. जर अमेरिका सारख्या देशामध्ये EVM हॅक होऊ शकतो तर भारतात का नाही? असा सवाल त्यांचा आहे. त्यामुळे EVM ऐवजी बॅलेट पेपरवर निवडणुका घ्या. अशी त्यांची मागणी आहे. पण EVM हे सुरक्षित मशीन आहे असं निवडणूक आयोग सांगत आलाय.

EVM म्हणजे काय? 

Electric voter machine म्हणजेच त्याला आपण EVM म्हणतो. EVM चा प्रस्ताव सर्वात आधी १९७७ मध्ये मांडण्यात आला. त्यानंतर १९७९ मध्ये पहिल्यांदा EVM तयार करण्यात आले. त्यानंतर हळू हळू संपूर्ण देशात EVM वर मतदानाची प्रक्रिया सुरू झाली. देशात दोन ठिकाणी EVM मशीन तयार केले जातात. भारत इलेक्ट्रॉनिक लिमिटेड आणि इलेक्ट्रॉनिक कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया या दोन्ही कंपन्या भारत सरकारच्या मालकीचे आहेत. 

मतमोजणी कशी होते? 

मतदान झाल्यानंतर EVM ला सील मारून त्याला एका स्टोअर रूममध्ये ठेवण्यात येते. त्याच्या सुरक्षेसाठी केंद्रीय दलाचे जवान चोवीस तास तैनात असतात. 

जेव्हा निकालाचा दिवस असतो तेव्हा ती मशीन स्टोअर रूममधून बाहेर काढण्यात येते. मतमोजणी करत असताना एका वेळी फक्त 14 EVM मशीनचीच मोजणी केली जाते. त्यासाठी 14 टेबलची व्यवस्था करण्यात येते. 

प्रत्येक टेबलवर एक निवडणूक अधिकारी, उमेदवार आणि त्या त्या पक्षाचा एक सदस्य असतो. मतमोजणी सुरू असताना तो या संपूर्ण प्रक्रियेवर नजर ठेवतो. उमेदवाराने EVM हात लावू नये यासाठी एक बरिकेट्स मध्ये ठेवण्यात येतो.

सर्वात आधी पोस्टल मतांची होते मोजणी?

सर्वात आधी पोस्टल मतांची मोजणी होते. त्यानंतर अर्ध्या तासाने EVM मतांची मोजणी होते. EVM सुरू करण्याआधी त्याच्या सीलची तपासणी केले जाते. EVM सोबत कोणतीही छेडछाड तर झाली नाही ना? याची तपासणी मतमोजणी अधिकारी करून घेतो. त्यानंतरच मतमोजणीसाठी ते मशीन सुरू करण्यात येते. 

त्यांनतर रिझल्ट बटन दाबलं जात. कोणत्या उमेदवाराला किती मते पडली याची आकडेवारी समोर येते. 
त्यांनतर ही आकडेवारी फॉर्म क्रमांक 17C मध्ये नोंदवली जाते. त्यावर जो कोणी उमेदवाराच्या बाजूने मतमोजणीसाठी उपस्थित आहे त्याची सही घेण्यात येते. त्यानंतर त्या फॉर्मला रिटर्निंग ऑफिसर्सकडे पाठवण्यात येतं. 

आलेल्या निकालाला एका ब्लॅक अँड व्हाईट बोर्डवरती लिहण्यात येतं. प्रत्येक फेरीत होणाऱ्या मतमोजणीची आकडेवारी राज्य निवडणूक आयोगाच्या अधिकाऱ्याला सांगण्यात येते. ही प्रक्रिया जोपर्यंत मतमोजणी पूर्ण होत नाही तोपर्यंत चालत राहते. 

शेवटी ज्या उमेदवाराला जास्त मते मिळाली अशा उमेदवाराला विजयाचं प्रमाणपत्र देऊन निवडणूक अधिकारी त्याला विजय घोषित करतात...

या निवडणुकीत EVM हटाओ देश बचाओ चा नारा विरोधकांकडून देण्यात आला होता. कारण ज्या उमेदवाराचा पराभव होतो त्याला असं वाटतं की EVM मुळे आपला पराभव झाला. त्यामुळे प्रत्येक निवणुकीत EVM चा मुद्दा हा समोर येत असतो..