H2N3 आणि COVID-19 एकाच वेळी झाल्यास काय होते? काय करावे, वाचा तज्ज्ञ काय म्हणतात....

दोन विषाणूचा संसर्ग एकदाच होऊ शकतो का? झाल्यास काय करावे? याबाबत तज्ज्ञ डॉक्टरांशी चर्चा केली. पाहूयात डॉक्टर काय म्हणाले... 

H2N3,COVID 19

Health News : कोरोना आणि H3N2 विषाणूची एकाचवेळी लागण झाल्याचा प्रकार ठाण्यात घडला. यामध्ये रुग्णाचा मृत्यू झाला. दोन विषाणूचा संसर्ग एकदाच होऊ शकतो का? झाल्यास काय करावे? याबाबत तज्ज्ञ डॉक्टरांशी चर्चा केली. पाहूयात डॉक्टर काय म्हणाले... 

खार येथील हिंदुजा हॉस्पिटलमधील इंटरनल मेडिसिन सल्लागार डॉ. राजेश जरीया, यांच्याशी याबाबत चर्चा केली. तेव्हा त्यांनी दोन विषाणू एकाच व्यक्तीमध्ये संसर्ग करतात तेव्हा काय होऊ शकते, याबाबत सविस्तर माहिती दिली. ते म्हणाले की, विषाणू आकाराने अत्यंत सूक्ष्म असतात, म्हणजे एका जिवाणू पेशीमध्ये 100 विषाणू बसू शकतात. जिवाणू जरी विषाणूंपेक्षा मोठे असले तरी मानवी पेशीच्या आकारापेक्षा ते लहानच असतात. एक मानवी पेशी 10 जिवाणू सामावून घेऊ शकते. हा अंदाज जिवाणू जिवाणूंमध्ये किंवा एका पेशीपेक्षा दुसऱ्या पेशीमध्ये थोडा भिन्न असू शकतो; पण सामान्यतः हे खरे आहे की, एका मानवी पेशीमध्ये अंदाजे 200 विषाणू असू शकतात.  जेव्हा दोन भिन्न विषाणू एकाच व्यक्तीमध्ये संक्रमित होतात तेव्हा त्याला सहसंसर्ग (को-इन्फेक्शन) म्हणतात. हिपेटायटस आणि एचआयव्ही सारख्या रक्तजनित विषाणूंमध्ये ही घटना अधिक सामान्यपणे दिसून येते. एकाच रुग्णामध्ये दोन विषाणूंचे सहसंसर्ग हे असामान्य नसले तरी ज्यांच्यामुळे श्वसनाचे रोग होतात असे श्वासोच्छवासाचे विषाणू, जसे की कोरोना व्हायरस आणि फ्लू, यांचा सहसंसर्ग होण्याची शक्यता कमी असते. तरीही, रुग्णांना कोविड-19 आणि दुसऱ्या प्रकारचा इन्फ्लूएन्झा दोन्ही झाले हे ऐकलेच नाही असे नाही. 

सह-संसर्गामुळे संसर्ग जास्त तीव्रतेने पसरू शकतो, विशेषतः जर विषाणू समन्वयाने संवाद साधत असतील तर. हे फार दुर्मिळतेने पहायला मिळते की, विषाणूंच्या सहसंसर्गामुळे जिवाणू संसर्ग जास्त वाईट झाला. असे असले तरी, सहसा दोन्हीपैकी एक विषाणू संसर्गावर वर्चस्व गाजवतो आणि रुग्णाच्या लक्षणांना आणि समस्यांना तो कारणीभूत ठरतो. तरीही, दोन विषाणूंचा सहसंसर्ग रुग्णाला जास्त आजारी करतो हे आश्चर्यकारक किंवा अज्ञात नाही. एकाच रुग्णाला प्रभावित करणाऱ्या दोन विषाणूंचा सहसंसर्ग आश्चर्यकारक ही नाही किंवा अज्ञात नाही. अगदी काल्पनिक पद्धतीने आपण असे म्हणू  शकतो की, काहीवेळा यामुळे संसर्ग त्याच्या प्रसारात जास्त वाईट होऊ शकतो. मात्र पूर्वी असे घडलेले नाही. तो रुग्ण कदाचित जास्त आजारी असेल कारण त्याला दोन विषाणूंचा संसर्ग झाला आहे. तरीही, सामान्यतः संसर्गामध्ये एक विषाणू वर्चस्व गाजवेल आणि तोच विषाणू आजाराची लक्षणे आणि समस्या निर्माण करेल, असे राजेश जरीया म्हणाले. 

 नवी मुंबईतील अपोलो हॉस्पिटलमधील  संसर्गजन्य रोग सल्लागार डॉ लक्ष्मण जेसानी यांच्याशीही याबाबत चर्चा केली. ते म्हणाले की, H2N3 आणि COVID-19 हे दोन्ही श्वसनाचे आजार आहेत आणि ताप, खोकला आणि श्वास घेण्यात अडचण यांसह प्रत्येक विषाणूची लक्षणे ओव्हरलॅप होऊ शकतात. जर एखाद्या व्यक्तीला एकाच वेळी दोन्ही विषाणूंचा संसर्ग झाला असेल, तर त्याचा परिणाम अधिक गंभीर लक्षणे आणि गुंतागुंत होऊ शकतो, जसे की न्यूमोनिया किंवा तीव्र श्वसन त्रास सिंड्रोम (ARDS). हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की सह-संसर्ग रोखण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे दोन्ही विषाणूंविरूद्ध प्रतिबंधात्मक उपाय करणे, जसे की कोविड-19 आणि इन्फ्लूएंझा साठी लसीकरण करणे.