Z-Morh tunnel on Srinagar-Sonamarg highway : राहुल गांधींनी 2012 मध्ये केली पायाभरणी अन् मोदींकडून 2025 मध्ये लोकार्पण! 12 किमी लांबीचा श्रीनगर-सोनमर्ग बोगदा आहे तरी कसा?

Z-Morh tunnel on Srinagar-Sonamarg highway : राहुल गांधी यांनी 2012 मध्ये या बोगद्याची पायाभरणी केली होती. बोगदा उघडल्याने काश्मीर खोऱ्यातील कनेक्टिव्हिटीला आणखी चालना मिळणार आहे.

Z Morh tunnel on Srinagar Sonamarg highway

Source : ANI

Z-Morh tunnel on Srinagar-Sonamarg highway : पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज जम्मू-काश्मीरमधील गांदरबलमध्ये झेड मॉड बोगद्याचे लोकार्पण केले. श्रीनगर-लेह महामार्ग NH-1 वर बांधलेला 6.4 किमी लांबीचा दुहेरी बोगदा श्रीनगरला सोनमर्गशी जोडेल. बोगद्याच्या बांधकामामुळे लोकांना सर्व हवामानात कनेक्टिव्हिटी मिळेल. राहुल गांधी यांनी 2012 मध्ये या बोगद्याची पायाभरणी केली होती. बोगदा उघडल्याने काश्मीर खोऱ्यातील कनेक्टिव्हिटीला आणखी चालना मिळणार आहे. हा बोगदा श्रीनगर-सोनमार्ग मार्गावर आहे. या बोगद्याने, श्रीनगर-सोनमर्ग मार्गावरील रस्त्याचा भाग सर्व हंगामांसाठी खुला राहील आणि सोनमर्ग प्रदेशातील हिवाळी पर्यटनालाही चालना मिळेल.

बोगद्याचे उद्घाटन करताना पंतप्रधान म्हणाले, जम्मू-काश्मीरच्या लडाखची आणखी एक जुनी मागणी आज पूर्ण झाली आहे. हे मोदी आहेत, ते आश्वासन देतात आणि ते पाळतात, यावर तुमचा विश्वास बसेल. प्रत्येक कामाची एक वेळ असते आणि योग्य काम योग्य वेळी होणारच असते. दुसरीकडे, राज्याचे मुख्यमंत्री ओमर अब्दुल्ला म्हणाले की, आशा आहे की जम्मू-काश्मीरला राज्याचा दर्जा देण्याचे आश्वासनही पूर्ण होईल. झेड मॉड बोगद्याच्या उद्घाटनानंतर श्रीनगर-लेह महामार्गावरील गगनगीर ते सोनमर्ग दरम्यानचे एक तासाचे अंतर आता 15 मिनिटांत कापले जाणार आहे. याशिवाय वाहनांचा वेगही 30 किमी/तास वरून 70 किमी/तास होईल. पूर्वी हा दुर्गम डोंगराळ भाग पार करण्यासाठी 3 ते 4 तास लागत होते. आता हे अंतर अवघ्या 45 मिनिटांत कापले जाणार आहे.

Unveiled by Hon'ble Prime Minister Shri @narendramodi Ji, the iconic Sonmarg Tunnel Project in the breathtaking landscapes of Jammu & Kashmir marks a monumental stride in infrastructure development.#PragatiKaHighway #GatiShakti #SonmargTunnel pic.twitter.com/JBXdVsaqS0

— Nitin Gadkari (@nitin_gadkari) January 13, 2025

12 वर्षात बोगदा बांधला, निवडणुकीमुळे उद्घाटन पुढे ढकलले

• बोगदा प्रकल्प 2012 मध्ये सुरू झाला. हा बोगदा प्रकल्प बॉर्डर रोड ऑर्गनायझेशनला देण्यात आला होता, मात्र नंतर हे काम खासगी कंपनीकडे देण्यात आले.
• पीपीपी मॉडेल अंतर्गत बांधण्यात आलेला हा बोगदा ऑगस्ट 2023 पर्यंत सुरू होणार होता, परंतु कोरोनाच्या काळात बांधकामाला वेळ लागला.
• जम्मू-काश्मीर विधानसभा निवडणुकीदरम्यान आचारसंहिता लागू करण्यात आली होती आणि त्याचे उद्घाटन आणखी काही दिवस पुढे ढकलण्यात आले होते. हा प्रकल्प पूर्ण होण्यासाठी एकूण 12 वर्षे लागली.
• 2700 कोटी रुपयांच्या या प्रकल्पात बांधकाम सुरू करण्यापूर्वी भूसंपादन आणि पायाभूत सुविधांच्या नियोजनासाठी 36 कोटी रुपये खर्च करण्यात आले.
• हा बोगदा 2600 मीटर उंचीवर म्हणजेच समुद्रसपाटीपासून 5652 फूट उंचीवर बांधण्यात आला आहे. हा Z आकार सध्याच्या रस्त्याच्या जवळपास 400 मीटर खाली बांधला आहे.

डोंगर कोसळण्याचा किंवा हिमस्खलनाचा धोका नाही

हा बोगदा न्यू ऑस्ट्रियन टनेलिंग पद्धतीचा वापर करून तयार करण्यात आला आहे. या प्रक्रियेत बोगदा खोदण्याबरोबरच त्याचा मलबाही काढला जातो. ढिगारा काढून आतून मार्ग तयार केला जातो, त्याच पद्धतीने बोगद्याची भिंतही तयार केली आहे. त्यामुळे डोंगर कोसळण्याचा धोका टळतो. NATM तंत्रात बोगद्याचे काम सुरू होण्यापूर्वी पर्वत, त्याच्या सभोवतालचे हवामान आणि मातीची तपासणी केली जाते. बोगद्याच्या प्रक्रियेत एकाच वेळी किती यंत्रसामग्री आणि किती लोक काम करू शकतील याचा अंदाज आहे, जेणेकरून डोंगराच्या पायथ्याला हानी पोहोचू नये आणि अपघाताची परिस्थिती उद्भवू नये.

2028 मध्ये हा आशियातील सर्वात लांब बोगदा असेल

झेड मॉड बोगद्याशेजारी बांधण्यात येत असलेल्या झोजिला बोगद्याचे काम 2028 मध्ये पूर्ण होईल. ते पूर्ण झाल्यानंतरच बालटाल (अमरनाथ गुहा), कारगिल आणि लडाखला सर्व हवामान कनेक्टिव्हिटी मिळेल. दोन्ही बोगदे सुरू झाल्यानंतर त्याची एकूण लांबी 12 किलोमीटर होणार आहे. त्यात 2.15 किमीचा सेवा/लिंक रोडही जोडला जाईल. यानंतर हा आशियातील सर्वात लांब बोगदा बनेल. सध्या हिमाचल प्रदेशात बांधलेला अटल बोगदा हा आशियातील सर्वात लांब बोगदा आहे. त्याची लांबी 9.2 किलोमीटर आहे.  चीनसोबतच्या प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषेपर्यंत पुरवठा आणि शस्त्रास्त्रे पोहोचवण्यात लष्कराला अडचणी येतात. बर्फवृष्टीच्या काळात लष्कर पूर्णपणे हवाई दलावर अवलंबून असते. दोन्ही बोगदे प्रकल्प पूर्ण झाल्यामुळे लष्कराला कमी खर्चात आपला माल LAC पर्यंत पोहोचवता येणार आहे. याशिवाय बटालियनला चीन सीमेवरून पाकिस्तान सीमेवर हलवणेही सोपे होणार आहे.

गेल्यावर्षी कामगारांवर दहशतवादी हल्ला झाला होता

20 ऑक्टोबर 2024 रोजी दहशतवाद्यांनी बोगद्याच्या कर्मचाऱ्यांवर हल्ला केला होता. दोन दहशतवाद्यांनी गगनगीर येथील लेबर कॅम्पमध्ये घुसून गोळीबार केला. या हल्ल्यात बोगदा बांधणाऱ्या इन्फ्रास्ट्रक्चर कंपनीच्या 6 कामगारांसह 7 जणांचा मृत्यू झाला होता. या हल्ल्यात एका स्थानिक डॉक्टरचाही मृत्यू झाला होता.

इतर महत्वाच्या बातम्या