'त्यांनी' हुकूमशहा हिटलरच्या क्रुरतेच्या छळछावण्या, लाखोंच्या कत्तलीचे गॅस चेंबर अजूनही जपलेत!
'इतिहासाचे न्यायाधीश' म्हणून ज्यांचं वर्णन केलं जातं, ते लॉर्ड अॅक्टन हे एकोणिसाव्या शतकातील महान व्यक्तिमत्त्वांपैकी एक होते आणि त्यांच्या काळातील सर्वात विद्वान इंग्रज म्हणून सर्वत्र ओळखले जात होते. स्वातंत्र्याचा इतिहास त्यांनी आपल्या आयुष्याचा घटक करून टाकला. किंबहुना, त्यांनी राजकीय स्वातंत्र्याला आवश्यक अट आणि धार्मिक स्वातंत्र्याचे रक्षक मानले. त्यांचं इतिहासाकडे डोकावण्याकडे अतिशय नितांत सुंदर आणि कोणत्याही कालखंडात लागू पडेल, असं अजरामर वाक्य आहे. ते म्हणतात, इतिहास हा स्मृतींवरील ओझं नाही, तर आत्म्याचा प्रकाश आहे. भारतात मात्र गेल्या काही दिवसांपासून इतिहासाच्या स्मृती ओझं वाटू लागल्या आहेत. देशात सातशे आठशे वर्ष सोडाच, पण हजारो वर्षांचा इतिहास खणून काढला जात आहे.
जगाच्या पाठीवर आज कृत्रिम बुद्धिमत्ता किती विनाश करेल, ढासळलेलं शेअर मार्केट किती जणांना गार करून टाकेल, बेरोजगारीचं भयावह रुप कोणत्या दिशेला घेऊन जाईल, असे नव्हे, तर शेकडो आव्हानांचे संकट आहे. अलीकडील काळात हिमालयाच्या मदतीला सह्याद्री धावून जाईल असे यथार्थ आणि शिवरायांच्या इतिहासाने बलशाली झालेल्या गौरवशाली परंपरेचं वर्णन महाराष्ट्राचं केलं जातं त्या महाराष्ट्रात औरंगजेब आणि त्याची कबर चर्चिली जात आहे. चारशे वर्षापूर्वींचा क्रूर औरंगजेब चालू घडामोडीत आल्याने वाऱ्याची दिशा होकायंत्रालाही सुद्धा कळणार नाही, अशी स्थिती महाराष्ट्राची झाली आहे.
10 लाखांच्या मानवी कत्तली करणाऱ्या हिटलरच्या स्मृती आजही आहेत
अठरापगड जातींना घेऊन स्वराज्याची मुहूर्तमेढ रोवताना शिवरायांनी आया बहिणींचा सन्मान केलाच, पण स्वराज्यातील बळीराजाच्या भाजीच्या देठाला सुद्धा हात लावायचा नाही, असा आदेश आपल्या मावळ्यांना दिला. त्यांनी शत्रूचे शत्रुत्व संपल्यानंतर त्यांना दफण करण्यासाठी जागाही देऊ केली, म्हणून प्रतापगड आजही शिवरायांच्या युद्ध नैपुण्याची प्रेरणा आजही देतो. काळाच्या कैकपटीने पुढे जाऊन विचार करणारी थोरवी आपल्या राजा शिवछत्रपतींची आहे. औरंगजेब सुद्धा याच मातीत गाडला गेला. मात्र, त्याची कबर आता चर्चेत आली आहे. कोणत्याही युगपुरुषाचा इतिहास हा त्याचा विरोधक किती क्रुर होता यावरून महती सांगते. जसा औरंगजेब क्रूर समजला जातो, तसाच जगाच्या इतिहासात आजही हुकूमशाहीचे वर्णन करण्यासाठी हिटलरचा दाखला दिला जातो. 10 लाखांहून अधिक मानवी कत्तली करणाऱ्या हिटलरच्या स्मृती आजही जगावर राज्य केलेल्या युरोपमध्ये जपल्या गेल्या आहेत. त्या कोणत्याही उदात्तीकरणासाठी नाही, तर त्याची मानवी क्रूरता किती भयावह होती याची साक्ष देण्यासाठी आणि नव्या पीढीला शिक्षित करण्यासाठी आहेत. हिटलरच्या छळछावण्या, कत्तलीचे गॅस चेंबर अजूनही त्यांनी जपून ठेवताना स्मारक केली आहेत.
मानवी इतिहासातील सर्वात क्रूर असलेल्या अॅडाॅल्फ हिटलरच्या राजवटीत (Hitler's regime) बांधलेले अनेक नाझी छळछावणी कॅम्प (Nazi concentration) आणि गॅस चेंबर जर्मनी आणि युरोपमध्ये संग्रहालये आणि स्मारके म्हणून आजही जतन केली गेली आहेत. ही सर्व स्थळे होलोकॉस्ट (Holocaust) दरम्यान झालेल्या अत्याचारांबद्दल लोकांना शिक्षित करण्यासाठी आहेत. जर्मनी आणि युरोपच्या इतर भागांमध्ये ही स्मारके संरक्षित केलेली ठिकाणे आहेत, ज्यात पोलंडमध्ये लक्षणीय संख्या आहे, कारण ते सर्वात जास्त संख्येने निर्मूलन कॅम्पचे ठिकाण होते. ही स्मारके आणि संग्रहालये लोकांना होलोकॉस्टच्या भयावहतेबद्दल शिक्षित करण्याचे काम करतात, ज्यामुळे नाझी राजवटीचे अत्याचार कधीही विसरले जाणार नाहीत याची खात्री होते. यामधील ऑशविट्झ-बिर्केनाउ हे युनेस्कोचे (UNESCO World Heritage) जागतिक वारसा स्थळ आहे
1. ऑशविट्झ-बिर्केनाउ (पोलंड) : Auschwitz-Birkenau (Poland)
स्थान : ओशविसिम, पोलंड (जर्मनीमध्ये नाही परंतु होलोकॉस्टमधील एक महत्त्वाचे स्थळ)
काय आहे तिथं?
ऑशविट्झ Auschwitz-Birkenau (Poland) हे नाझी छळछावणी आणि नरसंहार कॅम्पपैकी सर्वात मोठे आणि सर्वात कुप्रसिद्ध आहे. छावणीमध्ये मोठ्या प्रमाणात नरसंहार करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या संरक्षित इमारती, बॅरेक्स आणि गॅस चेंबर आहेत. ऑशविट्झ-बिर्केनाउ हे युनेस्कोचे (UNESCO World Heritage) जागतिक वारसा स्थळ आहे आणि ते एक शक्तिशाली स्मारक आणि संग्रहालय म्हणून काम करते.
2. डचाऊ छळछावणी स्मारक (जर्मनी) : Dachau Concentration Camp Memorial Site (Germany)
स्थान : म्युनिक जवळ, जर्मनी (Munich, Germany)
काय आहे तिथं?
डचाऊ हे पहिले नाझी छळछावणी कॅम्प होता. ज्याची स्थापना 1933 मध्ये स्थापन झाले. ते इतर छावण्यांसाठी एक मॉडेल म्हणून काम करत होते आणि प्रामुख्याने राजकीय कैद्यांसाठी वापरले जात होते. डाचाऊ येथील गॅस चेंबरचा वापर कधीही सामूहिक हत्याकांडासाठी केला गेला नाही, परंतु तो स्मारक आणि संग्रहालयाचा भाग म्हणून जतन केला गेला आहे. जो छाळणीचा थरकाप सांगतो.
3 . सॅक्सेनहॉसेन स्मारक आणि संग्रहालय (जर्मनी) : Sachsenhausen Memorial and Museum (Germany)
स्थान : बर्लिन, जर्मनी जवळ
काय आहे तिथं?
सॅक्सेनहॉसेन (Sachsenhausen) हा एक प्रमुख छळछावणी होती. जी प्रामुख्याने राजकीय कैद्यांसाठी वापरला जात होती. ज्यामध्ये यहूदी, कम्युनिस्ट आणि इतरांचा समावेश होता. त्यात एक संरक्षित गॅस चेंबर तसेच फाशीसाठी वापरला जाणारा कुप्रसिद्ध "टॉवर" समाविष्ट आहे. स्मारकस्थळामध्ये छावणीच्या इतिहासाचे दस्तऐवज देखील संग्रहालयाच्या रुपात आहे.
4. बुचेनवाल्ड स्मारक (जर्मनी) : Buchenwald Memorial (Germany)
स्थान : वेमर, जर्मनी जवळ
काय आहे तिथं?
बुचेनवाल्ड हे जर्मनीतील सर्वात मोठ्या छळ छावण्यांपैकी एक होते. ते स्मारक आणि संग्रहालय म्हणून जतन केले गेले आहे, ज्यामध्ये गॅस चेंबरचा समावेश आहे, जो कमी प्रमाणात फाशी देण्यासाठी वापरला जात असे आणि बॅरेक्स आणि वॉचटावर्स सारख्या छावणीच्या इतर संरक्षित भागांचा समावेश आहे.
5. मौथौसेन स्मारक (ऑस्ट्रिया) : Mauthausen Memorial (Austria)
स्थान : लिंझ जवळ, ऑस्ट्रिया
मौथौसेन हे एक कुप्रसिद्ध कामगार छावणी होती जिथे कैद्यांना क्रूर सक्तीचे काम दिले जात असे, विशेषतः जवळच्या खाणींमध्ये. छावणीचा गॅस चेंबर अजूनही शाबूत आहे आणि स्मारकाचा एक भाग आहे.
6. थेरेसिएनस्टॅड घेट्टो आणि एकाग्रता शिबिर (चेक प्रजासत्ताक) : Theresienstadt Ghetto and Concentration Camp (Czech Republic)
स्थान : टेरेझिन, झेक प्रजासत्ताक (जर्मनीमध्ये नाही परंतु एक महत्त्वाचे ठिकाण)
काय आहे तिथं?
नाझींनी त्यांच्या छळ छावण्यांच्या परिस्थितीबद्दल बाहेरील जगाला फसवण्यासाठी थेरेसिएनस्टॅडचा वापर मॉडेल म्हणून घेट्टोचा केला होता. जतन केलेल्या जागेमध्ये वस्तीचे आणि छावणीचे अवशेष समाविष्ट आहेत. याठिकाणी ऑशविट्झसारखे कोणतेही सामूहिक गॅस चेंबर नव्हते.
7 . बेल्झेक (पोलंड) : Belzec (Poland)
स्थान : लुब्लिन, पोलंड जवळ
काय आहे तिथं?
बेल्झेक हा व्याप्त पोलंडमधील एक निर्मूलन शिबिर होता जिथे हजारो ज्यूंची हत्या करण्यात आली, प्रामुख्याने गॅस चेंबरमध्ये घालून मारण्यात आले. या जागेचा बराचसा भाग नष्ट झाला असला तरी, एक स्मारक उभारण्यात आले आहे आणि छावणीचा काही भाग शिक्षणासाठी जतन करण्यात आला आहे.
8 . सोबिबोर (पोलंड) : Sobibor (Poland)
स्थान : लुब्लिन, पोलंड जवळ
काय आहे तिथं?
सोबिबोर हा एक निर्मूलन शिबिर होता जिथे नाझींनी गॅस चेंबरमध्ये २५०,००० हून अधिक लोकांची हत्या केली, बहुतेक यहूदी होते. १९४३ मध्ये कैद्यांच्या बंडानंतर शिबिराचा बहुतेक भाग नष्ट झाला असला तरी, तेथे मृत्युमुखी पडलेल्यांच्या स्मृती जतन करण्यासाठी एक स्मारक आणि संग्रहालय स्थापन करण्यात आले आहे.
9. मजदानेक (पोलंड) : Majdanek (Poland)
स्थान : लुब्लिन, पोलंड
काय आहे तिथं?
मजदानेकमध्ये छळछावणी होती. ते चांगले जतन केले गेले आहे आणि त्यात बॅरेक्स, गॅस चेंबरचे अवशेष आणि इतर छावणी संरचना आहेत ज्या स्मारक आणि संग्रहालयात रूपांतरित करण्यात आल्या आहेत.
10 . रेवेन्सब्रुक मेमोरियल (जर्मनी) : Ravensbrück Memorial (Germany)
स्थान : जर्मनीतील फर्स्टेनबर्ग जवळ
काय आहे तिथं?
रेवेन्सब्रुक हे विशेषतः महिलांसाठी एक छळछावणी शिबिर होते आणि त्यात एक गॅस चेंबर देखील होता. आज ही छावणी दुःख सहन करणाऱ्या आणि मरण पावलेल्या महिला आणि मुलांचे स्मारक म्हणून जतन केली जाते.
मौथौसेन एकाग्रता शिबिर (ऑस्ट्रिया) : Mauthausen Concentration Camp
हे संग्रहालय आणि संरक्षित संरचनांसह सर्वात कामगार छळछावण्यांपैकी एक आहे.
नॅट्झवेलर-स्ट्रुथॉफ (फ्रान्स) : Natzweiler-Struthof (France)
संग्रहालय आणि अवशेषांसह फ्रान्समधील छळछावणी कॅम्प आहे.
जसेनोव्हॅक (क्रोएशिया) : Jasenovac (Croatia)
हे सुद्धा मोठे स्मारक आहे.
ही सर्व ठिकाणे शैक्षणिक आणि स्मारक स्थळे म्हणून काम करणाऱ्या पर्यटकांसाठी खुली आहेत. अनेकांनी होलोकॉस्टमधील मार्गदर्शन केलेले दौरे, प्रदर्शने आणि कलाकृती जतन केल्या आहेत.
महत्त्वाच्या बातम्या
ट्रेंडिंग न्यूज
