Partition of India : उत्पन्नापासून ते अथांग समुद्रापर्यंत! हिंदुस्थानची फाळणी झालीच नसती, तर आजतागायत काय काय घडलं असतं?
Independence Day 2024 : 1947 मध्ये देशाची फाळणी होऊन भारत आणि पाकिस्तानची निर्मिती झाली आणि 24 वर्षांनी 1971 मध्ये पाकिस्तानपासून वेगळे होऊन बांगलादेशची निर्मिती झाली.
Independence Day 2024 : "मी लाहोर भारताला दिले होते, पण नंतर मला कळले की पाकिस्तानकडे कोणतेही मोठे शहर नाही. मी कलकत्ता भारताला आधीच दिला होता. त्यामुळे मला लाहोर पाकिस्तानला द्यावे लागले." भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील विभाजनाची ( Partition of India) रेषा आखणारे सिरिल रॅडक्लिफ यांनी एका मुलाखतीदरम्यान हे सांगितले होते. भारताचे शेवटचे व्हाईसरॉय लॉर्ड माउंटबॅटन (Lord Mountbatten) यांनी स्वातंत्र्याच्या सुमारे अडीच महिने आधी जून 1947 मध्ये जवाहरलाल नेहरूंना फाळणीची योजना दाखवली होती. नेहरूंनी (Jawaharlal Nehru) योजनेशी संबंधित कागदपत्रे त्यांच्या खोलीत आणली होती. दस्तऐवजाच्या प्रत्येक पानाचा प्रत्येक शब्द काळजीपूर्वक वाचला. ज्यामध्ये देशाचे भविष्य पकडले गेले आहे. प्रत्येक वाक्याने त्याची चिंता वाढत होती. त्यांच्या कल्पनेचा भारत अनेक तुकड्यांमध्ये त्यांच्यासमोर दिसत होता.
भारतातील 565 संस्थानांना हवे असल्यास स्वतंत्र राहू शकतात असे या योजनेत लिहिले होते. त्यांच्यावर भारत आणि पाकिस्तानमध्ये सामील होण्यास कोणतीही बंदी असणार नाही. नेहरू थेट त्यांचे विश्वासू सहकारी कृष्ण मेनन यांच्याकडे गेले. त्यांनी योजना मेनन यांच्या पलंगावर फेकली आणि ओरडले की, सर्व काही संपले आहे. यानंतर भारताच्या फाळणीची रूपरेषा देणारा नवा मसुदा तयार करण्यात आला.
फाळणी झाली नसती तर आज भारत कोणत्या स्वरूपात असता?
1947 मध्ये देशाची फाळणी होऊन भारत आणि पाकिस्तानची निर्मिती झाली आणि 24 वर्षांनी 1971 मध्ये पाकिस्तानपासून वेगळे होऊन बांगलादेशची निर्मिती झाली. ही फाळणी दोन भावांसारखीच होती. जमिनींचे वाटप करण्यात आले आणि त्यासोबतच घरगुती वस्तूंचेही वाटप करण्यात आले. यामध्ये पैशापासून सोन्याच्या गाड्या आणि जनावरांपर्यंत सर्व गोष्टींचा समावेश होता. पण ही फाळणी झाली नसती तर आज भारत कोणत्या स्वरूपात असता? फाळणीच्या वेळी 10 लाख लोक मेले नसते. पाकिस्तान आणि बांगलादेश हे भारताचेच भाग झाले असते. अविभाजित भारत कसा दिसेल हे या कथेत जाणून घेणार आहोत...
काश्मीरबाबत दोन्ही देशांमध्ये एवढा मोठा वाद निर्माण झाला नसता
जगातील सर्वाधिक मुस्लिम लोकसंख्या भारतात भारत-पाकिस्तानची फाळणी झाली नसती, तर काश्मीरबाबत दोन्ही देशांमध्ये एवढा मोठा वाद निर्माण झाला नसता. खरे तर पाकिस्तान नेहमीच मुस्लिमबहुल काश्मीर हा आपला भाग असल्याचा दावा करत असतो. जम्मू आणि काश्मीर भारतात सामील झाल्यावर त्याला कलम 370 च्या रूपाने विशेष राज्याचा दर्जा देण्यात आला. भारत आणि पाकिस्तानमधील हा वाद संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेच्या दारापर्यंत पोहोचला आहे. पाकिस्तान काश्मीरचा मुद्दा यूएनमध्ये वारंवार मांडत आहे. त्याचबरोबर भारत इतर सर्व देशांना अंतर्गत बाबींपासून दूर राहण्याचा सल्ला देतो. भारत सरकारने 5 ऑगस्ट 2019 रोजी कलम 370 रद्द केले, ज्याचा पाकिस्तानने तीव्र विरोध केला.
फाळणी झाली नसती तर पाकिस्तान दहशतवाद्यांचा गड बनला नसता. त्यानंतर 2001 चा संसद हल्ला आणि 26/11 मुंबई हल्ला सारखे दहशतवादी हल्ले भारतात होत नाहीत. त्याच वेळी, भारत हा जगातील सर्वाधिक मुस्लिम लोकसंख्या असलेला देश बनला असता. सध्या, इंडोनेशिया 242.5 दशलक्ष लोकसंख्येसह जगातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला मुस्लिम देश आहे. पाकिस्तानात 24 कोटी, भारतात 20 कोटी आणि बांगलादेशात 15 कोटी मुस्लिम राहतात. फाळणी झाली नसती तर आज भारतात 59 कोटी मुस्लिम लोकसंख्या असती. त्यामुळे भारताने इंडोनेशियाला मागे टाकले असते.
भारत हा जगातील 15 व्या क्रमांकाचा सागरी क्षेत्र असलेला देश ठरला असता
भारतात आपली सीमा गुजरातपासून पश्चिम बंगालपर्यंत पसरलेली आहे. अशा स्थितीत किनारी सीमेव्यतिरिक्त देशाला सागरी सीमा देखील आहे. सी, ज्याला एक्सक्लुझिव्ह इकॉनॉमिक झोन म्हणजेच EEZ म्हणतात. या भागातील पाण्यावर आणि त्यात सापडणाऱ्या सर्व खनिजांवर देशाचा हक्क आहे. अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरात भारताच्या सागरी सीमा आहेत. भारताचे EEZ 23.05 लाख चौरस किमी आहे. तर अरबी समुद्रात पाकिस्तानचे 2.90 लाख चौरस किमी EEZ क्षेत्र आहे आणि बंगालच्या उपसागरात बांगलादेशचे 1.19 लाख चौरस किमी EEZ क्षेत्र आहे.
बांगलादेशच्या सागरी हद्दीत नैसर्गिक वायूचे साठे
जर पाकिस्तान आणि बांगलादेश भारतात असते तर आपल्याकडे जगातील 15 वा सर्वात मोठा EEZ आले असते. त्याचे क्षेत्रफळ 27.13 लाख चौरस किमी असेल. बांगलादेशच्या सागरी हद्दीत नैसर्गिक वायूचे साठे आहेत. याशिवाय झिरकॉन, रुटाइल, मॅग्नेटाइट, मोनाझाईट अशी अनेक जड खनिजेही येथे आढळतात. ते लोखंड-पोलाद उद्योग, कापड, प्लास्टिक, विमान, इंजिन, अंतराळयान बनवण्यासाठी वापरले जातात. याशिवाय सागरी हद्दीतील क्षेत्र मच्छिमारांना उपजीविका प्रदान करण्यातही महत्त्वाची भूमिका बजावते. बांगलादेशच्या GDP मध्ये मत्स्यव्यवसायाचा वाटा 4 टक्के आहे. निर्यातीच्या बाबतीत हा दुसरा सर्वात मोठा उद्योग आहे.
झिरकॉन, रुटाइल यांसारखी अनेक महत्त्वाची खनिजे पाकिस्तानच्या ईईझेडमध्येही आढळतात. याशिवाय, पाकिस्तानच्या सागरी क्षेत्रात तेल आणि वायूच्या उपस्थितीसाठी आवश्यक असलेल्या सर्व अटीही पूर्ण केल्या आहेत. मात्र, तांत्रिक अडचणींमुळे येथे तेल किंवा वायूचा साठा शोधता आला नाही. भारताची फाळणी झाली नसती तर पाकिस्तान आणि बांगलादेशच्या EEZ ची सर्व संसाधने भारताकडे असती.
कराचीचा पाकिस्तानच्या अर्थव्यवस्थेत 25 टक्के वाटा
उत्पादनाच्या बाबतीत भारत हा जगातील चौथ्या क्रमांकाचा देश आहे. मॅक्रोट्रेंड्स डेटानुसार, 2022 मध्ये भारताचे उत्पादन मूल्य $ 456.06 अब्ज होते. तर बांगलादेशचे उत्पादन मूल्य $100 अब्ज आणि पाकिस्तानचे $51.62 अब्ज नोंदवले गेले. अशा परिस्थितीत, अविभाजित भारताचे उत्पादन मूल्य सुमारे $607 अब्ज झाले असते. उद्योगांबद्दल बोलायचे तर, पाकिस्तानची आर्थिक राजधानी कराची हे देशाचे औद्योगिक केंद्र आहे. 2021 मध्ये क्रयशक्ती (PPP) च्या दृष्टीने कराचीचा GDP $190 अब्ज होता, जो देशाच्या GDP च्या सुमारे 25 टक्के होता.
इतर महत्वाच्या बातम्या
महत्त्वाच्या बातम्या
ट्रेंडिंग न्यूज
