PM Modi : पंतप्रधान नरेंद्र मोदींचे आजपासून 11 दिवसांचे अनुष्ठान, अष्टांग योगातील 'यम' नियमांचे करणार पालन, 'यम' नियम म्हणजे काय? जाणून घ्या

Ram Mandir Pran Pratistha Special Anushthan : पंतप्रधान मोदी अष्टांग योगातील यम नियमांचे पालन करून अनुष्ठान करणार आहे. तो यम नियम नेमका काय आहे? जाणून घ्या

PM Narendra Modi Yam Niyam

Ram Mandir Pran Pratistha Special Anushthan  : अयोध्येतील (Ayodhya) राम मंदिराच्या (Ram Mandir) अभिषेकपूर्वी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज देशवासियांना एक ऑडिओ संदेश जारी केला आहे. पंतप्रधान मोदी म्हणाले की, "अयोध्येतील रामलल्ला प्राणप्रतिष्ठेला केवळ 11 दिवस उरले आहेत. या शुभ सोहळ्याचा मी देखील साक्षीदार होणार हे माझे भाग्य आहे. परमेश्वराने मला या अभिषेक दरम्यान भारतातील सर्व लोकांचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी एक साधन बनवले आहे. हे लक्षात घेऊन मी आजपासून 11 दिवसांचे अनुष्ठान विधी सुरू करत आहे. मी सर्व लोकांकडून आशीर्वाद मागत आहे. या क्षणी, माझ्या भावना शब्दात व्यक्त करणे खूप कठीण आहे, परंतु मी माझ्या बाजूने प्रयत्न केला आहे." असे ते म्हणाले, तसेच पंतप्रधान मोदी अष्टांग योगातील यम नियमांचे पालन करून अनुष्ठान करणार आहे. तो यम नियम नेमका काय आहे? जाणून घ्या

अष्टांग योगाचे आठ योग

जगात योगाची परंपरा शतकानुशतके जुनी आहे. वैदिक संहितेनुसार योग हा प्राचीन काळापासून ऋषीमुनी आणि तपस्वींनी अंगिकारला आहे, वेदांमध्येही त्याचा उल्लेख आहे. एवढेच नाही तर सिंधू संस्कृतीत योग आणि समाधी दर्शविणाऱ्या मूर्तीही सापडल्या. ज्योतिषींच्या माहितीनुसार, योगाच्या प्रसिद्ध पुस्तक ‘पातंजलयोगदर्शन’  मध्ये योगाबद्दल तपशीलवार माहिती आढळते. योग म्हणजे मनाच्या अंतःप्रेरणेवर नियंत्रण ठेवणे. भगवान श्रीकृष्ण गीतेत एके ठिकाणी म्हणतात, ‘‘योगःकर्मसु कौशलम’’ म्हणजेच कृतींमधील कौशल्य म्हणजे योग. अष्टांग योग म्हणजे मनातील अज्ञानाचा प्रवाह स्थिर करून ज्ञानप्रवाहाकडे नेणारा. यासाठी अष्टांग योगाचा अभ्यास आवश्यक आहे. अष्टांग योगाचे आठ योग यम, नियम, आसन, प्राणायाम, प्रत्याहार, धारणा, ध्यान आणि समाधी आहेत.

 'यम' नियम म्हणजे काय? 

जर आपण अष्टांग योगाच्या पहिल्या भागाबद्दल म्हणजे ‘यम’बद्दल बोललो, तर यम हा नियम आहे जो माणसाला समाजात नैतिकतेने जगायला शिकवतो. यम हा मूळ शब्द ‘यम उपरमे’ पासून आला आहे, ज्याचा अर्थ निवृत्त होणे असा होतो. अशाप्रकारे यमाच्या अंतर्गत पाच नियम सांगितले आहेत, जे पुढीलप्रमाणे आहेत.

पहिला नियम

अहिंसा- अहिंसाप्रतिष्ठायांतत्सन्निधौ वैरत्याग: ॥पातंजलयोगदर्शन 2/35॥
विनाकारण कोणाला इजा करणे यालाच हिंसा म्हणतात.अशा परिस्थितीत कोणाचेही नुकसान न करण्याचा मनापासून, शब्दाने आणि कृतीने प्रयत्न केला पाहिजे. मग ते शब्दांद्वारे असो, शारीरिक किंवा मानसिक. याला यमाचा पहिला नियम ‘अहिंसा’ म्हणतात.

दुसरा नियम

सत्य- सत्यप्रतिष्ठायां क्रियाफ़लाश्रययत्वम् ॥पातंजलयोगदर्शन 2/36॥
मनाने, वाणीने आणि कृतीने सत्याचे अनुसरण करणे आणि असत्याचा त्याग करणे याला 'सत्य' म्हणतात. जे काही काम तुम्ही खऱ्या मनाने कराल त्याचे उत्तम परिणाम तुम्हाला मिळतील. याशिवाय, ते तुमच्या सभोवतालचे वातावरण सत्य आणि फलदायी बनवते.

तिसरा नियम

अस्तेय- अस्तेयप्रतिष्ठायां सर्वरत्नोपस्थानम् ।।पातंजलयोगदर्शन 2/37।।
अस्तेय म्हणजे मनात कोणत्याही प्रकारचा द्वेष किंवा द्वेष नसणे. जेव्हा तुम्हाला तुमच्या मनाने, वाणीने आणि कृतीतून कोणत्याही गोष्टीचे उल्लंघन करायचे नसते आणि अनैतिक मार्गाने कोणाकडूनही त्याची विशेष मालमत्ता मिळवायची नसते, तेव्हा ते 'अस्तेय' होय.

चौथा नियम

ब्रह्मचर्य- ब्रह्मचर्यप्रतिष्ठायां वीर्यलाभ: ।।पातंजलयोगदर्शन 2/ 38।।
ब्रह्मचर्याबद्दल अनेकांचा भ्रमनिरास होतो. त्यांना असे वाटते की ब्रह्मचर्य म्हणजे कोणत्याही प्रकारचे शारीरिक संबंध न ठेवणे. पण योगदर्शनातील पुराण आणि यम-नियमानुसार ब्रह्मचर्यचा अर्थ यापेक्षा खूप वेगळा आहे.

ब्रह्मचर्य म्हणजे मन, शब्द आणि कृतीत लैंगिक संयम किंवा संभोगाचा त्याग. आपण शरीराच्या इंद्रियांद्वारे बोलतो, पितो, पाहतो किंवा करतो. जेवढे आवश्यक आहे तेवढेच वापरा. अशा स्थितीत ब्रह्मचर्य म्हणजे इंद्रियांना कशाचेही व्यसन होऊ न देणे होय.

शेवटचा नियम

अपरिग्रह- अपरिग्रहस्थैर्ये जन्मकथन्तासंबोध ।।पातंजलयोगदर्शन 2/ 39।।
स्वतःच्या स्वार्थासाठी संपत्ती, संपत्ती आणि भौतिक उपभोग यामध्ये संयम न ठेवणे हा परिग्रह आहे आणि त्याचा अभाव म्हणजे अपरिग्रह होय. अपरिग्रह सांगतो की अष्टांग योग करणार्‍यांनी आवश्यकतेपेक्षा जास्त काही जमा करू नये. पैसा किंवा भौतिक वस्तू जमा करू नयेत.

 

(टीप : वरील सर्व बाबी एबीपी माझा केवळ माहिती म्हणून वाचक-प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवत आहे. यातून एबीपी माझा कोणताही दावा करत नाही.)

हेही वाचा: