Veer Savarkar Death Anniversary: स्वातंत्र्यवीर विनायक दामोदर सावरकर (Vinayak Damodar Savarkar) हे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील आघाडीचे नेते होते. हिंदू राष्ट्रवादी विचारसरणीचे नेते म्हणून त्यांची ओळख होती. सावरकरांवर रशियन क्रांतिकारकांचा जास्त प्रभाव होता. लहानपणापासूनच त्यांना देशप्रमाची आवड होती. देशासाठी त्यांनी तुरुंगवासही भोगला आहे. आज (26 फेब्रुवारी) स्वातंत्र्यवीर सावरकरांची पुण्यतिथी (Death Anniversary) आहे. त्यानिमित्त त्यांच्या कारकिर्दीचा घेतलेला आढावा...
लहानपणापासूनच देशसेवेची आवड
विनायक दामोदर सावरकर यांचा जन्म 28 मे 1883 रोजी भागलपूरच्या नाशिक जिल्ह्यातील एका सामान्य हिंदू ब्राह्मण कुटुंबात झाला. देशभक्तीच्या भावनेने सावरकरांनी सुरुवातीची वर्षे त्यांचे भाऊ गणेश मैना भाई आणि नारायण यांच्यासोबत घालवली. जेव्हा सावरकरांनी विद्यार्थ्यांच्या एका गटाला मुस्लिमांच्या जमावात वळवले. तेव्हा ते केवळ 12 वर्षांचे होते. या घटनेने संपूर्ण शहरात कहर केला होता. लहानपणापासूनच देशसेवेच्या त्यांच्या इच्छेने त्यांना क्रांतिकारक बनवले. गणेश, त्यांचा मोठा भाऊ, त्यांच्या निर्णयात मोलाचा वाटा होता. एक तरुण खेळाडू म्हणून ते प्रथम सर्वांसमोर आले. कालांतराने त्यांनी एक युवा संघटना तयार केली. त्यानंतर कालांतराने या संघटनेला 'मित्रमेळा' असे नाव दिले.
इंग्लंडमध्ये उच्च शिक्षण
वीर सावरकरांना अनेक नेत्यांकडून प्रेरणा मिळाली. यामध्ये लाला लजपत राय, बाळ गंगाधर टिळक आणि विपिन चंद्र पाल यांसारख्या क्रांतिकारक नेत्यांकडून आयुष्यभर प्रेरणा मिळाली. सावरकरांनी क्रांतिकारी कार्यात भाग घेण्यासाठी स्वतःची संघटना स्थापन केली. अशा उपक्रमांसाठी ते नेहमी तयार असायचे. फर्ग्युसन महाविद्यालयात प्रवेश घेताना आणि पदवी मिळवताना त्यांनी क्रांतिकारी कार्य चालू ठेवले. शिष्यवृत्तीमुळं त्यांना इंग्लंडमध्ये उच्च शिक्षण घेण्याची संधी मिळाली. त्यांनी कृष्ण वर्मा यांना सामाजिक बाबतीत मदत केली आणि त्यांचे कायदेशीर शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी त्यांना इंग्लंडला पाठवले. इंग्लंडमध्ये कठोर शिक्षण घेत असताना त्यांनी तेथील सर्व भारतीय विद्यार्थ्यांना फ्री इंडिया सोसायटी तयार करण्यासाठी प्रवृत्त केले.
काळ्या पाण्याची शिक्षा
इंग्लंडमधून भारतात परतताच, सावरकर आणि त्यांचे भाऊ गणेश यांनी 'भारतीय परिषद कायदा 1909' विरोधात निदर्शने करण्यास सुरुवात केली. (मिंटो-मॉर्ले फॉर्म). विनायक सावरकर म्हणाले की, ब्रिटीश पोलिसांनी त्यांना गुन्हेगार ठरवल्यानंतर गुन्ह्याचा कट रचल्याच्या गुन्ह्यासाठी त्यांच्या वर अटक वॉरंट जारी करण्यात आले होते. अटकेत राहू नये म्हणून सावरकर पॅरिसला गेले. त्यानंतर 1910 मध्ये सावरकरांना ब्रिटीश पोलिसांनी पकडले. न्यायालयाने त्यांना दोषी ठरवले आणि त्यांच्याविरुद्ध तक्रार दाखल केली. त्यांच्या खटल्यासाठी त्यांना मुंबईला हलवण्यात आले आणि त्यांना 50 वर्षांची काळ्या पाण्याची शिक्षा सुनावण्यात आली. 4 जुलै 1911 मध्ये त्यांना अंदमान आणि निकोबार बेटांमधील सेल्युलर जेलमध्ये टाकण्यात आलं. त्या काळात त्यांच्यावर सतत अत्याचार झाले. हिंदुत्वाचा प्रसार संपूर्ण राष्ट्रात करण्यासाठी सावरकरांनी तुरुंगात असताना हिंदुत्व: हिंदू कोण आहे या शीर्षकाची वैचारिक पत्रके तयार करुन वितरीत केली. जी कालांतराने संपूर्ण देशात पसरली. सावरकरांच्या समर्थकांकडून त्यांना भरपूर पाठिंबा मिळाला.
हिंदू सभेच्या स्थापनेत मोठा वाटा
सावरकर हे 6 जानेवारी 1924 रोजी काळ्या पाण्याच्या शिक्षेतून मुक्त झाले. त्यानंतर रत्नागिरी हिंदू सभेच्या स्थापनेत त्यांचा मोलाचा वाटा होता. सामाजिक आणि सांस्कृतिक वारशाचे पुरेसे रक्षण करणे हे या मेळाव्याचे प्रमुख उद्दिष्ट असल्याचा दावा त्यांनी केला. हिंदू सभेच्या सदस्यांनी विनायक सावरकर यांची प्रतिभा ओळखून 1937 मध्ये त्यांची अध्यक्ष म्हणून निवड केली होती. सावरकरांनी नेहमीच हिंदू राष्ट्र निर्माण करण्याची भूमिका मांडली
6 फेब्रुवारी 1966 रोजी मुंबईत निधन
स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी 1 फेब्रुवारी 1966 रोजी सांगितले होते की, मी उपवास करणार आहे. मी काहीही खाणार नाही. आपली बांधिलकी जपण्यासाठी त्यांनी मरेपर्यंत काहीही खाल्ले नाही. वचनबद्धतेला अनुसरून त्यांनी आपले उपोषण सुरुच ठेवले. अखेर 26 फेब्रुवारी 1966 रोजी मुंबईत त्यांचे निधन झाले.
महत्त्वाच्या बातम्या: