Ahmednagar Foundation Day : जगात फार थोडी शहरं अशी आहेत की ज्यांच्या स्थापनेचा दिवस कुठेतरी इतिहासात नोंदविण्यात आला आहे. त्यातलंच एक शहर म्हणजे अहमदनगर. 28 मे 1490 रोजी अहमदनगर शहराची स्थापना झाली. अहमदनगर शहराच्या स्थापनेची मुहूर्तमेढ नगर शहराचे संस्थापक मलिक अहमद निजामशहा यांनी रोवली. अहमदनगर शहराच्या स्थापनेला आज 532 वर्ष पूर्ण झाली आहेत. याच ठिकाणी नगरच्या मलिक अहमद निजामशहाला निर्णायक विजय मिळाला. जहांगीर खानाला गनिमीकाव्याने त्याने पराभूत करुन, स्वतःच्या स्वाभिमानी राज्याची घोषणा केली. आणि खऱ्या अर्थाने नगर शहराची स्थापना सुरू झाली. तेव्हापासून 28 मे रोजी अहमदनगर शहराचा स्थापना दिन साजरा केला जातो.   


अहमदनगर शहराचा इतिहासाची पाने वाचली तर हा इतिहास खूप काही सांगतो.


सलाबतखान दुसरा यांची कबर (चांदबीबी महाल)


शाह डोंगरावर अहमदनगर शहरापासून 12 किलोमीटर अंतरावर, सलाबतखान दुसरा यांची कबर आहे. चौथे निजामशाहच्या (1565-88) कारकीर्दीत सलाबतखान महान राजकारणी आणि अंतर्गत मंत्री होते. ही इमारत तीन मजली आणि अष्टकोनी आहे. 
सलाबतखान दुसरा इ.स. 1580 मध्ये ही इमारत बांधली. इमारत सुमारे 70 फूट उंच आहे आणि गॅलरी सुमारे 20 फूट रूंद आहे. या ठिकाणी, सलाबतखानशिवाय त्याच्या दोन बेगम आणि मुलांची कबरदेखील आहे.


दमडी मशीद


अहमदनगर किल्ल्याजवळ स्थित, इ. स. 1567 मध्ये साहिर खानने दमडी मशिदीची स्थापना केली. मशिदीचा विस्तृत आकार आणि शिलालेख यासाठी प्रसिध्द आहे. येथे युरोप लोकांची आणि इतर लोकांची कबरे आहेत. मुगल पुरातन वास्तू – दमडी मशिदीची प्रतिकृती आहे जी गुजरातमध्ये आढळते.


कोटला 12 इमाम


उल्लेखनीय मशिदीला बारा इमामांचे कोताळा (बारा संतांचा किल्ला) असे म्हणतात. इ.स 1536 मध्ये बुर्हान निजाम शाह यांनी त्यांचे मंत्री शाह ताहिर यांच्या मार्गदर्शनाखाली बांधली होती. बुरहान शाहने मशिदी शाह ताहिरच्या ताब्यात दिली आणि ती एक धर्मादाय संस्था आणि महाविद्यालय म्हणून वापरात आली.


अहमदनगर भुईकोट किल्ला


या किल्ल्याला 500 वर्षांचा इतिहास असून निजामशाहीचा संस्थापक अहमद बादशाहाने शहर वसविण्यापूवी इ.स. 1490  मध्ये किल्ला बांधला. या किल्ल्याचा परिघ 1 मैल 80 यार्ड इतका असून किल्ल्यास 22 बुरुज आहेत. किल्ल्याभोवती अभेद्य तटबंदी आहे आणि त्याभोवती विस्तीर्ण खंदक आहेत. खंदक ओलांडण्यासाठी ब्रिटीशांच्या काळात इ.स.1832 मध्ये मागील बाजूस झुलता पूल बांधण्यात आला, अजूनही त्याचे अवशेष बाकी आहेत.


अहमदनगर ऐतिहासिक संग्रालय आणि संशोधन केंद्र


अहमदनगर ऐतिहासिक संग्रहालय मे 1960 मध्ये स्थापन करण्यात आले. जिल्हाधिकारी कार्यालयाजवळील या संग्रहालयामध्ये या संग्रहालयात सूक्ष्म पेंटिंग, शिल्पे, शस्त्रं, पगडी आणि हस्तलिखित इत्यादिंचा एक अनोखा संग्रह आहे. गणेश मूर्तीचा विशेष विभाग आहे. छत्रपती संभाजी महाराजांचे मूळ रंगविलेल चित्र, जर्मनीची साखळी नसलेली सायकल, तांत्रिक गणपती, संस्कृत– मराठी शब्दकोश, 200 फूट लांबीच्या कुंडली ही या संग्रहालयाची काही आकर्षणे आहेत.


लष्कर दल मुख्यालय


1921 मध्ये, सहा कार कंपन्या येऊन 1924 मध्ये रॉयल टँक कॉर्प्स शाळेची स्थापना रॉयल टँक कॉर्प्सच्या प्रशासकीय कर्मचार्यांना प्रशिक्षण देण्यासाठी अहमदनगर येथे करण्यात आली.


नृसिंह मंदिर


नगरपासून सुमारे 17 कि.मी. अंतरावर भातोडी गाव येथे सुमारे 400-450 वर्ष जुन्या तलावाच्या जवळील कलावंतीण महल, एकंगबाबी मैदान आणि प्रसिद्ध नृसिंह मंदिर आहेत. येथे नृसिंह पुतळ्याऐवजी तांडला आहे.


शुक्लेश्वर मंदिर, भिंगार


हे मंदिर हजारो वर्षांपूर्वीचे आहे. हे रामायण काळापासून आहे. भृगु ॠषींचे शुक्राचार्य यांनी समांगा नदीच्या पश्चिम बाजूला भगवान शंकरांना प्रसन्न करण्यासाठी खूप तपश्चर्या केली होती. नानासाहेब पेशवे यांच्या आदेशानुसार सदाशिवभाऊ हे पानिपतची लढाई लढण्यासाठी निघत होते. या घटनेचे स्मरण करून शुक्लेश्वर मंदिराचे पुनर्विकास करण्यात आले. 1757 मध्ये हैदराबादच्या निजाम यांनी नगरच्या किल्ल्याला भेट दिली आणि शुक्लेश्वर मंदिरासमोर बेलभंदरची मूर्ती बांधली. विश्वास पाटील यांनी त्यांचे पानिपत कदंबरीत भिंगारच्या शुक्लेश्वर मंदिराचा उल्लेख केला आहे.


महत्वाच्या बातम्या :