Mpox : सावधान! मंकीपॉक्स हळूहळू पसरतोय..WHO कडून 'हेल्थ इमरजेंसीची' घोषणा, तुमच्या प्रश्नांची उत्तरं जाणून घ्या

Mpox : मंकीपॉक्सबाबत धोक्याची शक्यता लक्षात घेऊन केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाने शनिवारी आढावा बैठक घेतली. या आजाराशी संबंधित महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया.

Mpox :  आधी कोरोना...आता मंकीपॉक्स... हळूहळू विविध देशात पसरतोय.. जगभरातील वाढत्या मंकीपॉक्स विषाणूच्या संसर्गाच्या पार्श्वभूमीवर, जागतिक आरोग्य संघटनेने या विषाणूला जागतिक आरोग्य संघटनेने (WHO) आणीबाणी घोषित केली आहे. हा आजार भारताच्या शेजारी देश पाकिस्तानात पोहोचला आहे. धोक्याची शक्यता लक्षात घेऊन केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाने शनिवारी याबाबत आढावा बैठक घेतली. या आजाराशी संबंधित महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया.

 

काँगोपासून सुरू झालेला हा आजार अनेक आफ्रिकन देशांतून युरोपीय देश स्वीडन आणि भारताचा शेजारी देश पाकिस्तानपर्यंत पोहोचला आहे. धोक्याची शक्यता लक्षात घेऊन केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाने शनिवारी याबाबत आढावा बैठक घेतली. हा आजार भारतासाठी किती मोठा चिंतेचा आहे, त्यावर उपचार काय आहेत आणि प्रतिबंध करण्यासाठी आपण कोणती पावले उचलली पाहिजेत, या महत्त्वाच्या मुद्द्यांवर जागरण या वृत्तसंस्थेने घेतलेल्या मुलाखतीनुसार काही नामांकित आरोग्यतज्ज्ञांशी बातचीत केलीय, ज्यांनी मंकीपॉक्सवर शोधनिबंध प्रकाशित केला आहे. या आजाराशी संबंधित महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे दिलीत, ते जाणून घेऊया.

 

मंकीपॉक्स आणि कोरोनामध्ये फरक काय?

 

जागतिक आरोग्य संघटनेच्या मते, Mpox किंवा मंकीपॉक्स हा देखील कोविड सारख्या विषाणूप्रमाणे पसरणारा आजार आहे. हा आजार देखील संसर्गजन्य आहे. यामुळे वेदनादायक पुरळ, लिम्फ नोड्स वाढणे आणि ताप येऊ शकतो. हा आजार कोविडसारखा संसर्गजन्य आणि प्राणघातक नाही.

 

मंकीपॉक्स विषाणू कुठून आला?

मंकीपॉक्स विषाणू 1958 मध्ये सापडला. संशोधनासाठी ठेवलेल्या माकडांमध्ये कांजिण्यासारख्या रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्याने या विषाणू आढळून आला. मूळतः "मंकीपॉक्स" असे नाव असूनही, रोगाचा स्त्रोत हे अद्यापही माहित नाही. 1970 मध्ये एमपॉक्सचा पहिला मानवी संसर्ग नोंदवला गेला. 2022 मध्ये याचा रुग्ण प्रथम काँगोमध्ये आढळून आला.

 

मंकीपॉक्स किती घातक आहे?

मंकीपॉक्सचे दोन प्रकार आहेत. क्लेड I स्ट्रेनमुळे अधिक गंभीर आजार. या स्ट्रेनच्या संसर्गाच्या बाबतीत, मृत्यूचे प्रमाण 10 टक्क्यांपर्यंत दिसून आले आहे. दुसरा स्ट्रेन क्लेड II आहे. तोही सांसर्गिक आहे. त्याच्या संसर्गामुळे अधिक लोक आजारी पडतात, परंतु संसर्ग झालेल्या 99.9% पेक्षा जास्त लोक मरत नाहीत.

 

मंकीपॉक्स प्राण्यांमुळे पसरतो का?

Mpox हा एक झुनोटिक रोग आहे, याचा अर्थ हा रोग प्राण्यांपासून आला आहे. हे प्राणी आणि लोकांमध्ये पसरू शकते. पण हा विषाणू आता संक्रमित माणसांकडून माणसांमध्ये पसरत आहे.

 

या आजाराचा धोका कोणाला जास्त आहे?

ज्यांना आधीच कोणत्याही आजाराने ग्रासले आहे, एक वर्षापेक्षा कमी वयाची मुले, ज्यांना पूर्वी एखादा आजार झाला आहे, गर्भवती महिला आणि वृद्धांसाठी हा आजार धोकादायक ठरू शकतो.

 

मंकीपॉक्सची लक्षणे काय आहेत?

संक्रमित व्यक्तीला हलका ताप जाणवेल. यामुळे शरीरावर वेदनादायक पुरळ, डोकेदुखी, स्नायू आणि पाठदुखी, अशक्तपणा जाणवणे, आणि वाढलेले लिम्फ नोड्स आणि शरीरावर पू भरलेले फोड यांसह फ्लू सारखी लक्षणे उद्भवतात. ही लक्षणे 2 ते 4 आठवडे टिकू शकतात.

 

मंकीपॉक्स फक्त संक्रमित व्यक्तीच्या संपर्कातच पसरतो का?

डब्ल्यूएचओच्या मते, हा विषाणू प्रामुख्याने संक्रमित व्यक्तीच्या संपर्कातून पसरतो. पॉक्सची लागण झालेल्या व्यक्तीच्या त्वचेतून किंवा इतर जखमांमधून हा रोग पसरतो. समोरासमोर बोलणे किंवा श्वास घेणे, त्वचेपासून त्वचेचा संपर्क, दीर्घकाळ जवळचा संपर्क, श्वसनाचे थेंब किंवा कमी अंतरावरील एरोसोल इत्यादींद्वारे हा रोग पसरतो. एकाधिक लैंगिक भागीदार असलेल्या लोकांना जास्त धोका असतो. कपडे किंवा बेडशीट यांसारख्या दूषित वस्तूंपासून, आरोग्य सेवेतील तीक्ष्ण वस्तूंमुळे झालेल्या जखमांमुळे किंवा टॅटू पार्लरसारख्या सांप्रदायिक सेटिंग्जमधून लोकांना एमपॉक्सची लागण होऊ शकते.

 

Mpox साठी काही चाचणी आहे का?

 

यावेळी आरोग्य तज्ज्ञांसाठी सर्वात मोठी अडचण म्हणजे मंकीपॉक्सची तपासणी करणे. डॉक्टर सांगतात की, सर्वात मोठी अडचण म्हणजे MPox ओळखणे. कारण त्याचा संसर्ग इतर अनेक विषाणू संसर्गासारखा दिसतो. साधारणपणे, कांजण्या, जिवाणू संसर्ग, खाज सुटणे, लैंगिक संसर्ग इत्यादींमुळेही शरीरावर पुरळ उठतात. या कारणांमुळे, उपचार घेण्यासाठी आणि पुढील प्रसार रोखण्यासाठी रुग्णाला शक्य तितक्या लवकर मंकीपॉक्स ओळखण्यास सक्षम असणे महत्त्वाचे आहे. तज्ज्ञ सहसा पॉलीमरेझ चेन रिॲक्शन (पीसीआर) द्वारे व्हायरल डीएनए शोधून Mpox चे निदान करतात. 

 

 

MPOX साठी काही इलाज आहे का?

सध्या MPOX साठी औषध नाही. टेकोविरिमॅट सारख्या अनेक अँटीव्हायरल, जे मूलतः चेचकांवर उपचार करण्यासाठी विकसित केले गेले होते, ते mpox उपचारांसाठी वापरले गेले आहेत आणि पुढील अभ्यास चालू आहेत.

 

 

मंकीपॉक्ससाठी लस आहे का?

डॉक्टर म्हणतात की, तुमच्यासाठी चांगली गोष्ट म्हणजे जर तुम्ही कांजिण्यासाठी लसीकरण आधीच केले असेल तर तुमच्यामध्ये या आजाराचा संसर्ग कमी होईल. कांजिण्यावरीले लस या रोगाचा प्रसार रोखते. WHO ने या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी दोन लसींना मान्यता दिली आहे, त्यापैकी एक जीनिओस आणि दुसरी बॅव्हेरियन नॉर्डिक आहे.

 

मंकीपॉक्सचा संसर्ग झाल्यास काय करावे?

• शक्य असल्यास घरीच रहा.


• साबण, पाण्याने किंवा हँड सॅनिटायझरने वारंवार हात धुवा.


• पुरळ बरी होईपर्यंत, मास्क घाला आणि इतर लोकांच्या आसपास असताना जखम झाका.


• त्वचा कोरडी ठेवा.


• सार्वजनिक क्षेत्रातील वस्तूंना स्पर्श करणे टाळा आणि सामान्य भाग वारंवार स्वच्छ करा.


• तोंडाच्या फोडांसाठी मिठाच्या पाण्याचा वापर करा.


• शरीराच्या जखमांसाठी, बेकिंग सोडा किंवा एप्सम सॉल्टसह सिट्झ बाथ किंवा उबदार शॉवर घ्या.


• वेदनांसाठी ओव्हर-द-काउंटर औषधे घ्या जसे की पॅरासिटामॉल (ॲसिटामिनोफेन) किंवा इबुप्रोफेन.

कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवायला हव्यात? ,

पहिली गोष्ट म्हणजे भारतात या विषाणूचा संसर्ग झालेला एकही रुग्ण अद्याप आढळलेला नाही. अशा परिस्थितीत संसर्ग पसरण्याची शक्यता फारच कमी असते. त्याचबरोबर परदेशातून येणाऱ्या कोणाच्याही संपर्कात येणे टाळले पाहिजे. जर एखादी व्यक्ती परदेशात जाऊन परत आली तर त्याने विमानतळावर स्वतःची चाचणी करून घ्यावी. परदेशातून आलेल्या कोणत्याही व्यक्तीमध्ये ताप, सर्दी किंवा कोणत्याही आजाराची लक्षणे आढळल्यास त्यांनी ताबडतोब स्थानिक आरोग्य अधिकाऱ्यांना कळवावे आणि इतर लोकांपासून स्वत:ला वेगळे करावे.

Mpox साठी चाचणी कधी करावी?

कोणताही चाचणी स्वतःहून करू नका. तुम्हाला mpox आहे किंवा तुम्हाला mpox आहे असे वाटत असल्यास, तुम्हाला mpox ची चाचणी करण्याची आवश्यकता आहे का हे ते ठरवू शकतील, यासाठी डॉक्टरांना भेटा. तापासोबत अंगावर पुरळ किंवा पुरळ दिसल्यास ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. डॉक्टर तुम्हाला गरजेनुसार चाचण्या करायला सांगतील.

mpox संसर्गाची लक्षणे दिसायला किती दिवस लागतात?

नवीन डेटा दर्शविते की, mpox संसर्गाची लक्षणे लगेच दिसून येत नाहीत. काही लोक लक्षणे दिसण्यापूर्वी एक ते चार दिवस आधी इतरांना mpox पसरवू शकतात. 2022 मध्ये सुरू झालेल्या जागतिक उद्रेकात किती लोक प्रभावित झाले हे अस्पष्ट आहे.

मंकीपॉक्सचा प्रसार रोखण्यासाठी आपण काय करू शकतो?

• सर्व प्रथम, जर कोणी परदेशातून आले असेल तर त्याच्या संपर्कात येणे टाळा.


• mpox सारखे पुरळ असलेल्या लोकांशी जवळचा संपर्क टाळा.


• संक्रमित व्यक्तीच्या संपर्कात आलेले कपडे, चादरी, ब्लँकेट किंवा इतर साहित्याला स्पर्श करणे टाळा.


• संक्रमित व्यक्ती किंवा प्राण्याच्या संपर्कात आल्यानंतर आपले हात साबणाने आणि पाण्याने चांगले धुवा.


• साबण आणि पाणी उपलब्ध नसल्यास, अल्कोहोल-आधारित हँड सॅनिटायझर वापरा.


• व्हायरस पसरवणारे प्राणी टाळा.

 

हेही वाचा>>>

 

 

 

 

 

(टीप : वरील सर्व गोष्टी माहिती म्हणून वाचकांपर्यंत पोहोचवत आहोत. एबीपी माझा यातून कोणताही दावा करत नाही. )