- डॉ. अपर्णा गोविल भास्कर, लॅप्रोस्कोपिक आणि बॅरिएट्रिक सर्जन, सैफी हॉस्पिटल..


Balloon Therapy : बलून थेरपी ही वजन कमी करण्याची शस्त्रक्रियेचा समावेश नसलेली पद्धत आहे. फुगे दोन दशकांहून अधिक काळ वापरले जात आहेत आणि हे एक महत्त्वाचे साधन आहे. जे रुग्णांना वजन कमी करण्यास मदत करू शकते. बलून थेरपी किंवा इंट्रा-गॅस्ट्रिक फुगे हे सहसा सिलिकॉनचे बनलेले असतात. एक फुगा तोंडातून घातला जातो आणि पोटात ठेवला जातो. नंतर ते द्रवाने फुगवले जाते आणि पोटात जागा व्यापते, त्यामुळे पोट भरलेले राहते. याचा परिणाम म्हणून फुग्याचे रुग्ण कमी प्रमाणात अन्न खातात. फुग्याच्या कृतीची मुख्य यंत्रणा आहार प्रतिबंधाद्वारे आहे.


बलून थेरपी कोणी करावी?


जास्त वजनाच्या श्रेणीतील (बीएमआय 23.5 ते 27.5) किंवा ग्रेड 1 लठ्ठपणा (बीएमआय 27.5 ते 32.5) असलेल्या लोकांसाठी बलुन थेरेपी चांगले काम करतात. आहार आणि जीवनशैलीत बदल यासारख्या पारंपारिक पद्धतींनी प्रतिरोधक वजन कमी करण्याचा अयशस्वी प्रयत्न करणाऱ्या या श्रेणीतील लोकांचे वजन कमी करण्यास बलून थेरेपी मदत करू शकतात. वजन कमी करण्याच्या शस्त्रक्रियेसाठी वैद्यकीयदृष्ट्या अयोग्य असलेल्या रुग्णांमध्ये वजन कमी करण्यासाठी बलून थेरेपी हे एक चांगले साधन देखील असू शकते. कोणत्याही प्रकारचे पोट संसर्ग असलेल्या लोकांना आणि तीव्र ऍसिड रिफ्लक्स किंवा हायटस हर्निया असलेल्या रूग्णांना बलुन थेरेपीचा सल्ला दिला जात नाही.


प्रकार कोणते?


भारतात प्रामुख्याने 3 प्रकारचे फुगे उपलब्ध आहेत:-


• समायोजित न करता येणारा फुगा - हा एक फुगा आहे जिथे द्रव एकदा भरला की समायोजित करता येत नाही. प्रारंभिक द्रव भरणे 500 ते 550सीसी  साठी असते. ते 6 महिने आत राहू शकते, त्यानंतर ते काढून टाकणे आवश्यक आहे.
• समायोज्य फुगा - या फुग्यामध्ये द्रवाचे प्रमाण जोडून किंवा काढून टाकून समायोजित केले जाऊ शकते. काही महिन्यांनंतर द्रवपदार्थ जोडल्याने वजन कमी होण्यास मदत होऊ शकते. याचा एक अतिरिक्त फायदा देखील आहे की ते एका वर्षाच्या दीर्घ कालावधीसाठी पोटात ठेवता येते.
•  स्वॅलो फुगा - हा नवीनतम फुगा आहे जो गोळ्याच्या रूपात उपलब्ध आहे जो गिळताना घातला जाऊ शकतो. अंतर्भूत करण्यासाठी एंडोस्कोपीची आवश्यकता नसते. त्याला काढण्यासाठी एंडोस्कोपीची देखील आवश्यकता नाही कारण ते स्वतःच डिफ्लेट होते आणि निघून जाते. तथापि, पोटात राहण्याचा कालावधी 4 ते 4.5 महिने असतो, जो सर्वात कमी कालावधीपैकी एक आहे.


बलून थेरपीचे फायदे


• वजन कमी करण्यासाठी ही एक नॉन-सर्जिकल आणि उलट करता येणारी थेरपी आहे.
• दुष्परिणाम आणि गुंतागुंतीचे प्रमाण कमी आहे.
• डे केअर प्रक्रिया म्हणून केली जाऊ शकते.
• ज्या रुग्णांनी इतर सर्व गोष्टींचा प्रयत्न केला आहे त्यांचे वजन कमी करण्यास ही थेरेपी मदत होते.
 
बलून थेरपीचे दुष्परिणाम 


• फुगा टाकल्यानंतर सुरुवातीच्या टप्प्यात मळमळ, उलट्या आणि पोटदुखी होऊ शकते.
• फुग्यामुळे ऍसिड ओहोटी वाढू शकते.
• बलून टाकल्यानंतर मोठी गुंतागुंत दुर्मिळ आहे.
• काढल्यानंतर वजन परत येते.


बलून थेरपीनंतर वजन कमी करण्याचे परिणाम बदलू शकतात आणि याची खात्री देता येत नाही कारण प्रत्येक रुग्ण बलूनला वेगळा प्रतिसाद देतो. सर्वोत्कृष्ट परिस्थितीत, शरीराचे वजन 15% पर्यंत कमी होणे अपेक्षित आहे. बलून काढून टाकल्यानंतर वजन राखण्याचे आव्हान आहे. फुगा काढून टाकल्यानंतर, बर्याच रुग्णांना कालांतराने गमावलेले वजन परत मिळते.