Pakistan Prime Minister Shahbaz Sharif : शाहबाज शरीफ पाकिस्तानचे नवे पंतप्रधान झाले आहेत. याबद्दल भारताने आनंदी व्हावे की दु:खी व्हावे? याचं उत्तर शोधण्याचा प्रयत्न या लेखातून करण्यात आला आहे. नवे सरकार स्थापन झाल्यानंतरही भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संबंधांमध्ये कोणताही बदल झालेला नाही, फक्त चढ-उतार येतच राहतात. मुळात स्वातंत्र्याच्या वेळी दोन्ही देशांतील संबंधांमधील समस्या आजही कायम आहे. इम्रान खान असोत, नवाझ शरीफ असोत किंवा आता शाहबाज शरीफ असोत, हे सगळे भारतासाठी वेगळे चेहरे आहेत, शाहबाज शरीफ यांनीही सिंहासन हाती घेताच त्याच गोष्टी सुरू केल्या आहेत, जे त्यांचे पूर्वीचे वझीर-ए-आझम करत असत. भारताने शाहबाज शरीफ यांच्याकडून अधिक अपेक्षा का ठेवू नयेत, हे या लेखात दिलेल्या युक्तिवादांवरून सिद्ध होईल.
शहबाज शरीफ पंतप्रधान होताच त्यांनी पाकिस्तानच्या माजी पंतप्रधानांप्रमाणेच जुना काश्मीर वाद चिघळला आहे. भारतासोबतच्या चर्चेच्या मुद्द्यावर ते म्हणाले की, मला भारतासोबत शांतता हवी आहे, पण काश्मीरचा प्रश्न आधी सोडवावा लागेल. सगळा प्रकार इथेच अडकतो. काश्मीर ही भारताची अंतर्गत बाब असून पाकिस्तानचा त्याच्याशी काहीही संबंध नाही, अशी भारताची भूमिका अनेक वर्षांपासून स्पष्ट आहे. कोणत्याही प्रकारची चर्चा करायची असेल तर पाकिस्तानला आधी सरकारी पाठबळ असलेल्या दहशतवादाला आळा घालावा लागेल. साहजिकच पाकिस्तान हे करणार नाही आणि तिथले प्रकरण तसेच राहील.
असे म्हटले जाते की, शाहबाज शरीफ हे वैयक्तिकरित्या शांतताप्रिय व्यक्ती असले पाहिजेत आणि त्यांना दोन्ही देशांमधील शांततापूर्ण संबंध हवे आहेत, परंतु त्यांना हवे असले तरीही ते तसे करू शकणार नाहीत. कारण पाकिस्तानमध्ये लष्कराची भीती बाळगणे ही प्रत्येक राजकीय पक्षाची सक्ती आहे. काश्मीर प्रश्न नेहमी ठेवा. उचलत राहा, याच मुद्द्याच्या आधारे पाकिस्तानी लष्कर आपल्या गरीब देशाच्या बजेटमधून वर्षानुवर्षे प्रचंड पैसा काढत आहे. भारतासोबतचे ताणले गेलेले संबंध हे त्याच्या अस्तित्वाचा आधार आहेत.
अशा परिस्थितीत पाकिस्तानी लष्कर आपले अस्तित्व वाचवण्यासाठी कोणत्याही थराला जाऊ शकते, त्यांच्यासाठी निवडून आलेले पंतप्रधान किंवा सरकारे यात काही अर्थ नाही, ते केवळ आंतरराष्ट्रीय समुदायाला दाखविण्यासाठी एक मुखवटा आहेत. शाहबाज शरीफ स्वतः भ्रष्टाचाराचे अनेक आरोप करत आहेत. दुसरे म्हणजे, त्यांचा पक्ष आणि मोठा भाऊ नवाझ शरीफ यांचे लष्कराशी असलेले संबंधही खूप कटू राहिले आहेत. अशा परिस्थितीत लष्कराशी चांगले संबंध ठेवणे ही त्यांची मजबुरी आहे. त्यामुळे शाहबाज शरीफ यांच्या कार्यकाळात काही वेगळे घडेल, असे वाटत नाही. निदान भारताच्या दृष्टिकोनातून तरी नाही. हलाखीच्या परिस्थितीत नातं तोडण्याची एकच मजबुरी होती. त्यामुळे शाहबाज शरीफ यांच्या हातातूनही काही वेगळे घडेल, असं नाही.
ज्यांच्या जोरावर शाहबाज शरीफ पंतप्रधान झाले आहेत, त्यांचेच हात खूप कलंकित आहेत. मग ते पाकिस्तान पीपल्स पार्टीचे आसिफ अली झरदारी आणि बिलावल भुट्टो असोत किंवा जमियत उलेमा-ए-फजलचे प्रमुख मौलाना फजलुर रहमान असोत. सर्व वादग्रस्त लोक आहेत. भारताबद्दलचे त्यांचे विचारही सर्वश्रुत आहेत. शाहबाज शरीफ यांना त्यांच्यासोबत सरकार चालवायचे आहे. मग त्यांच्याकडून काहीतरी नवीन करण्याची अपेक्षा कशी करता येईल?
पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांताचे मुख्यमंत्री असताना त्यांनी दहशतवादी हाफिज सईदच्या जमात-उल-दावा या दहशतवादी संघटनेला कोट्यवधी रुपये दिले होते, ही भारतासाठी चिंतेची बाब आहे. हाफिज सईद हा 2008 च्या मुंबई हल्ल्याचा मास्टरमाईंड असल्याचे तुम्हाला माहीत आहे. जून 2013 मध्ये मुख्यमंत्री असताना शेहबाज शरीफ यांनी हाफिज सईदच्या जमात-उल-दावा या दहशतवादी संघटनेला सरकारी तिजोरीतून सुमारे 6 कोटी रुपये दिले होते. हा पैसा जमात-उल-दावाचे सर्वात मोठे केंद्र मरकज-ए-तैयबासाठी देण्यात आला होता. शाहबाज शरीफ आणि हाफिज सईद यांचे संबंध अतिशय मैत्रीपूर्ण असल्याचे मानले जाते. सध्या हाफिज सईद दहशतवादी निधीसाठी पाकिस्तानच्या कोट लखपत तुरुंगात 36 वर्षांची शिक्षा भोगत आहे. अलीकडेच त्याला आणखी दोन खटल्यांमध्ये 31 वर्षांची शिक्षा झाली आहे. शाहबाज शरीफ पंतप्रधान झाल्यानंतरही हाफिज सईद तुरुंगातच राहणार की त्यांना अच्छे दिन येणार, हा प्रश्न आहे.
पंतप्रधानपदी निवड होताच शाहबाज यांच्याही अपेक्षा वाढल्या आहेच. त्यांनी चीनला पाकिस्तानच्या सुख-दुःखाचा भागीदार असे वर्णन केले आहे. पाकिस्तानसोबतची आपली मैत्री कायम राहणार असून या मैत्रीमध्ये कोणीही येऊ शकत नाही, असेही त्यांनी स्पष्ट केले. चीन-पाकिस्तान इकॉनॉमिक कॉरिडॉर (CPEC) वर वेगाने काम करण्याबाबतही ते बोलले. त्यांचे हे शब्द भारताला त्रास देण्यासाठी पुरेसे आहेत. चीन आणि CPEC बाबत भारताने आधीच आपले विचार स्पष्ट केले आहेत. अशा परिस्थितीत शाहबाज हे बोलून भारताच्या जखमेवर मीठ शिंपडत आहेत. शाहबाज शरीफ राजकारणात नवीन नाहीत.
या सर्व गोष्टींवरून असं दिसतंय, एकंदरीत परिस्थिती जैसे थे राहील. भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संबंध लवकर सुधारण्याची चिन्हे दिसत नाहीत. यादरम्यान भारताला पूर्वीप्रमाणेच आंतरराष्ट्रीय मंचावर पाकिस्तानला एकाकी पाडण्याच्या रणनीतीवर काम करत राहावे कारण गेल्या काही वर्षांत पाकिस्तानशी व्यवहार करण्याची ही पद्धत अत्यंत प्रभावी ठरली आहे.
*(टीप- हा लेख कौशल लखोटीया यांनी लिहला असून, वर दिलेली मते ही लेखकाची वैयक्तिक मते आहेत. एबीपी न्यूज ग्रुपने त्याच्याशी सहमत असणे आवश्यक नाही. या लेखाशी संबंधित सर्व दावे किंवा आक्षेपांसाठी लेखक एकटाच जबाबदार आहे.)*