Lebanon Pager Blasts : लेबनॉनच्या (Lebanon pager blasts) अनेक शहरांमध्ये, लोकांच्या खिशात आणि हातात असलेले पेजर अचानक घरे, रस्त्यावर आणि बाजारात फुटू लागले. लेबनॉनपासून सीरियापर्यंत सुमारे तासभर स्फोटांचा क्रम सुरू होता. या स्फोटात 11 जणांचा मृत्यू झाला होता, तर 3000 हून अधिक जण जखमी झाले होते. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, हे हिजबुल्लाला लक्ष्य करणारे सीरियल पेजर बॉम्बस्फोट होते, परंतु नागरिकांचाही मृत्यू झाला. जखमींमध्ये इराणच्या राजदूताचाही समावेश आहे. हिजबुल्लाहने बॉम्बस्फोटाचा आरोप इस्रायलवर (Hezbollah blames Israel for Lebanon pager blasts) केला आहे. लेबनॉनच्या बहुतांश भागांवर हिजबुल्लाचे नियंत्रण आहे. हॅकिंग आणि हल्ल्याचा धोका टाळण्यासाठी या संघटनेने आपल्या सैनिकांना मोबाईल फोन वापरू नयेत असे सांगितले आहे. यासाठी येथील लोक पेजर वापरतात.
पेजर म्हणजे काय, हिजबुल्ला मोबाईल युगात त्यांचा वापर का करते आणि त्यांचा स्फोट कसा झाला?
इस्रायलला टाळण्यासाठी हिजबुल्लाह वापरत असलेले पेजर कोणते आहे?
पेजर हे एक वायरलेस उपकरण आहे, ज्याला बीपर असेही म्हणतात. 1950 मध्ये न्यू यॉर्क शहरात प्रथम पेजर्सचा वापर करण्यात आला. त्यानंतर 40 किलोमीटरच्या परिघात त्याद्वारे संदेश पाठवणे शक्य झाले. हे 1980 च्या दशकात जगभरात वापरले जाऊ लागले. 2000 नंतर, वॉकी-टॉकी आणि मोबाईल फोनने त्याची जागा घेतली. पेजर्समध्ये सामान्यतः मर्यादित कीपॅडसह लहान स्क्रीन असतात. हे दोन प्रकारे संदेश पाठवण्यासाठी वापरले जाते - 1. व्हॉइस संदेश 2. अल्फान्यूमेरिक संदेश. लेबनॉनमध्ये स्फोट झालेले पेजर अल्फान्यूमेरिक असल्याचा दावा मीडिया रिपोर्ट्समध्ये केला जात आहे.
पेजर संदेश पाठवण्यासाठी रेडिओ लहरी वापरतात. हे बेस स्टेशनवर स्थापित ट्रान्समीटरद्वारे पाठवले जाते. प्रगत पेजर्सना फोन नंबर सारखे कोड नंबर दिले जातात. तो कोड डायल केल्यावर, संदेश फक्त त्या पेजरवर हस्तांतरित केले जातात. हे संवादाचे एक अतिशय सुरक्षित माध्यम आहे, जे कोणत्याही सुरक्षा एजन्सीद्वारे सहजपणे शोधले जाऊ शकत नाही. अशा उपकरणाचा शोध लावण्यासाठी, त्याच्या श्रेणीमध्ये असणे आवश्यक आहे.
पेजरमध्ये ना जीपीएस आहे किंवा त्याला आयपी ॲड्रेस नाही, जेणेकरून तो मोबाईल फोनप्रमाणे ट्रेस करता येईल. पेजर नंबर बदलला जाऊ शकतो, ज्यामुळे पेजर शोधणे सोपे नाही. पेजरचे वैशिष्ट्य म्हणजे एकदा चार्ज केल्यानंतर तो एका आठवड्यापेक्षा जास्त काळ वापरता येतो, तर मोबाइल एक-दोन दिवसांत चार्ज करावा लागतो. हेच कारण आहे की ते दुर्गम ठिकाणी वापरले जाते.
लेबनॉनमध्ये पेजरचा एकामागून एक स्फोट कसा झाला?
पेजर कसा फुटला याविषयी दोन प्रकारचे दावे केले जात आहेत. अमेरिकन मीडिया हाऊस सीएनएनच्या मते, पेजर हॅक केले जाण्याची शक्यता आहे आणि त्यामध्ये स्थापित लिथियम बॅटरी जास्त गरम झाल्या आहेत आणि त्यांचा स्फोट झाला असावा. मात्र, ही शक्यता नगण्य आहे. अमेरिकेचे नॅशनल सिक्युरिटी ॲनालिस्ट डेव्हिड केनेडी यांच्या म्हणण्यानुसार, ज्या प्रकारचे स्फोट झाले ते डिव्हाइस हॅक करून बॅटरी जास्त गरम झाल्यामुळे होऊ शकत नाही.
पेजर्स काय आहेत आणि ते का वापरले जातात?
पेजर ही लहान संवादाची (communication) साधने आहेत जी मोबाईल फोन व्यापक होण्यापूर्वी वापरली जात होती. ते इंटरनेट वापरणाऱ्या मोबाइल फोनच्या विपरीत, रेडिओ फ्रिक्वेन्सीद्वारे ऑपरेटरद्वारे पाठवलेले लहान मजकूर संदेश प्रदर्शित करतात. पेजर्स भौतिक हार्डवेअरवर (physical hardware) अवलंबून असतात आणि त्यांचे निरीक्षण करणे कठीण असते.
पेजर्सने हल्ला कोणी केला?
हिजबुल्लाह आणि इतरांनी या हल्ल्यासाठी इस्रायलला जबाबदार धरले आहे. इस्रायलवर हमासने केलेल्या हल्ल्यांनंतर 8 ऑक्टोबरपासून इस्रायल आणि हिजबुल्ला यांच्यात अधूनमधून गोळीबार सुरू आहे. हिजबुल्लाहला लेबनॉन-इस्रायल सीमेपासून दूर नेण्यासाठी इस्रायलला लक्ष्य केले जात असल्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.
गाझामध्ये असेच हल्ले का होत नाहीत?
हमास हिज्बोल्लाहच्या तुलनेत अधिक सायबर-जागरूक आहे आणि एक अत्यंत सुरक्षित नेटवर्क वापरते. यामुळे पेजरचा समावेश असलेले असेच हल्ले गाझामध्ये कमी व्यवहार्य होतात.
पेजर्सचा कसा स्फोट झाला?
हल्ल्याची नेमकी पद्धत अद्याप समजू शकलेलं नाही. पेजरचे रेडिओ नेटवर्क हॅक केले गेले होते किंवा छेडछाड केलेले पेजर कमांडवर विस्फोट करण्यासाठी वायर्ड केले गेले होते, असे बोलले जात आहे. काहींचा असा अंदाज आहे की पेजरमधील लिथियम बॅटरी जास्त गरम होण्यास कारणीभूत ठरल्या, ज्यामुळे थर्मल बाजूला होऊन शेवटी स्फोट झाला.
हल्ला पद्धतीचा अंदाज
तज्ज्ञांच्या मते पेजरमध्ये पुरवठा साखळीत बदल करण्यात आला असावा. सिग्नल हॅक किंवा डॉक्टरेड कोडचा परिचय केल्याने बॅटरी जास्त गरम होण्यास कारणीभूत ठरू शकते, ज्यामुळे स्फोट होऊ शकतात. हल्लेखोरांनी स्फोटानंतरची बहुमोल गुप्त माहिती प्रभावित झालेल्या लोकांकडून आणीबाणीच्या कम्युनिकेशन उपग्रह डेटाचे निरीक्षण करून गोळा केली असावी.
इतर महत्वाच्या बातम्या