Thane News : समुद्रसपाटीपासून कमी उंचीवर क्वचितच आढळणारे बसाल्ट दगडाचे पठार (Basalt stone plateau) ठाणे (Thane) जिल्ह्यात सह्याद्रीच्या रांगेत आढळले आहे. या पठाराला 'सडा' असेही म्हणतात. या पठारावर वनस्पतींच्या 24 विविध कुळांमधील 76 प्रजातींची नोंद झाली आहे. हवामान बदलामुळं (Climate Change) प्रजातींच्या जीवितेवर होणाऱ्या परिणामांविषयीची माहिती या पठारावर मिळणार आहे.
जैवविविधतेचा अभ्यास करण्यास मदत होणार
जागतिक पातळीवर जैवविविधतेसाठी महत्त्वपूर्ण आणि म्हणून धोक्यात असलेल्या भारतातील चार 'ग्लोबल बायोडायवर्सिटी हॉटस्पॉट'पैकी एक सह्याद्रीची रांग आहे. या रांगेत आढळलेल्या या नव्या पठारावरील प्रजातींचा अभ्यास केल्यास हवामान बदलामुळे प्रजातींच्या अतिजीवितेवर (survival) होणाऱ्या परिणामांविषयक माहितीचा साठा त्यातून खुला होण्याची शक्यता आहे. या माहितीमुळे खडकाळ पठारांचे जैवविविधतेच्या दृष्टीने महत्त्व तसेच त्यांच्या संवर्धनाच्या गरजेविषयी जनजागृती करण्यास मदत होणार आहे.
हवामान बदलाचा प्रजातींवर होणारा अभ्यास करता येणार
पुण्यात स्थित आघारकर संशोधन संस्थेत गेल्या दशकभरात सह्याद्रीतील, विशेषतः खडकाळ पठारांवरील जैवविविधतेचा अभ्यास केला जात आहे. खडकाळ पठारांवर मोठ्या प्रमाणावर आढळणाऱ्या प्रदेशनिष्ठ प्रजातींमुळे ही पठारे महत्त्वपूर्ण अधिवास ठरतात. या अधिवासात जगण्या-वाढण्यासाठी प्रजातींना आव्हानात्मक नैसर्गिक बाबींशी सातत्याने जुळवून घ्यावे लागते. या पठारांवर पावसाळ्यापुरते पाणी उपलब्ध होते. माती आणि अन्नांश मर्यादित असतो. त्यामुळे हवामान बदलाचे प्रजातींच्या अतिजीवितेवर होणारे परिणाम अभ्यासण्यासाठी हा अधिवास सुयोग्य प्रयोगशाळा ठरेल. अतिविषम परिस्थितीत प्रजाती कशा टिकाव धरतात याविषयीच्या माहितीचा ही पठारे उत्तम स्रोत आहेत.
डॉ. मंदार दातार यांनी शोधलं बसाल्टचे पठार
आघारकर संशोधन संस्थेचं नेतृत्त्व करणाऱ्या डॉ. मंदार दातार यांनी अलीकडेच ठाणे जिल्ह्यातील मांजरे गावात समुद्रसपाटीपासून कमी उंचीवर असलेले बसाल्टचे पठार उजेडात आणले आहे. या प्रदेशात असलेल्या खडकाळ पठारांचा हा चौथा प्रकार आहे. समुद्रसपाटीपासून उंचावर असलेली बसाल्टची, लॅटराईट (जांभा) ची आणि कमी उंचीवर असलेली जांभ्याची पठारे असे तीन प्रकार यापूर्वी या प्रदेशात दिसून आले आहेत. हे बसाल्टचे पठार मांजरे गावच्या परिसरात पसरले आहे. या खडकांमध्य विशीष्ट फुलांचे घटक देखील प्रदर्शित केले आहेत. त्यामुळे पठाराचा हा नवीन प्रकार आहे. पूर्वीच्या अभ्यासात या भागातील माहिती असलेले तीन खडक वगळता अशा प्रकारच्या खडकांची नोंद केली नव्हती. मात्र, आता केलेल्या संशोधनात नवीन खडक आढळून आला आहे.
महत्त्वाच्या बातम्या: