Tiranga Interesting Facts : 15 ऑगस्ट रोजी देश आपल्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन साजरा करेल. यानिमित्ताने सरकारने स्वातंत्र्य दिनानिमित्त 'हर घर तिरंगा' अभियान राबविण्याचे नियोजन केले आहे. या अंतर्गत स्वातंत्र्य दिनानिमित्त घरोघरी आपला राष्ट्रध्वज तिरंगा फडकवून या पवित्र सणावर देशभक्ती आणि राष्ट्राभिमानाची भावना सर्व देशवासीयांना अनुभवावी, असे आवाहन सरकारतर्फे करण्यात येणार आहे.
अशा परिस्थितीत एक गोष्ट निश्चित आहे की तिरंग्याच्या विक्रीत जोरदार वाढ होणार आहे. त्याच वेळी, 1 जुलैपासून, सरकारने सिंगल यूज प्लास्टिकवर बंदी घातली आहे, त्यामुळे प्लास्टिकचे तिरंगा ध्वज बनवता येणार नाही. म्हणजेच प्रत्येकाच्या घरावर फक्त कपड्यांचा तिरंगा फडकताना दिसतील. पण तुम्हाला माहित आहे का की कपड्यांचे तिरंगे देशात फक्त एकाच ठिकाणी बनवले जातात.
चला जाणून घेऊया तिरंग्याशी संबंधित काही रंजक गोष्टी
देशात फक्त एकाच ठिकाणी तिरंगा बनवला जातो
कर्नाटक खादी ग्रामोद्योग संघटना (KKGSS) कर्नाटकातील हुबळी शहरातील बेंगेरी स्थित, 'तिरंगा' निर्मिती करतो. KKGSS हे खादी आणि ग्रामोद्योग आयोगाने प्रमाणित केलेले देशातील एकमेव अधिकृत राष्ट्रीय ध्वज उत्पादन युनिट आहे. म्हणजेच देशात अधिकृतपणे तिरंगा बनवण्याचा अधिकार फक्त या युनिटला आहे. त्याला हुबळी युनिट असेही म्हणतात.
KKGSS मध्ये तिरंगा कधीपासून बनवला जात आहे
या संघाची सुरुवात नोव्हेंबर 1957 मध्ये सुरू झाली आणि 1982 पासून खादी बनवण्यास सुरुवात केली. 2005-06 मध्ये, त्याला भारतीय मानक ब्युरो (BIS) कडून प्रमाणपत्र मिळाले आणि तिरंगा बनवण्यास सुरुवात केली. देशात जिथे जिथे अधिकृतपणे तिरंगा वापरला जातो तिथे या संघाकडून ध्वजाचा पुरवठा केला जातो. येथून कोणीही तिरंगा ऑर्डर करून खरेदी करू शकतो.
वेगवेगळ्या ठिकाणांसाठी वेगवेगळ्या आकाराचे तिरंगा ध्वज
- देशातील वेगवेगळ्या ठिकाणांसाठी ध्वजाचा आकार वेगवेगळा असतो
- मीटिंग आणि कॉन्फरन्समध्ये टेबलवर ठेवण्यासाठी सर्वात लहान 6*4 इंचाचा तिरंगा बनवला जातो.
- VVIP गाड्यांसाठी त्याचा आकार 9*6 इंच आहे.
- राष्ट्रपतींच्या व्हीव्हीआयपी विमान आणि ट्रेनसाठी त्याचा आकार 18*12 इंच निश्चित करण्यात आला आहे.
- खोल्यांमधील क्रॉस बारवर दिसणारे झेंडे 3*2 फूट आहेत.
- अगदी लहान सार्वजनिक इमारतींवरील ध्वज 5.5 * 3 फूट आहेत.
- शहीद जवानांच्या पार्थिवावर गुंडाळलेल्या तिरंग्याचा आकार ६*४ फूट आहे.
- संसद भवन आणि मध्यम आकाराच्या सरकारी इमारतींसाठी त्याचा आकार 9*6 फूट आहे.
- 12*8 फूट लांबीचा तिरंगा गन कॅरेज, लाल किल्ला आणि राष्ट्रपती भवनासाठी वापरला जातो.
- खूप मोठ्या सरकारी इमारतीसाठी तिरंग्याचा आकार २१*१४ फूट निश्चित करण्यात आला आहे.
एक-दोन नव्हे तर 18 पटीने तिरंग्याची गुणवत्ता तपासली जाते
KKGSS मध्ये बनवलेल्या तिरंग्याची गुणवत्ता BIS तपासते. त्यात थोडीशी तफावत आढळल्यास ती नाकारली जाते. जे तिरंगी ध्वज बनवले जातात त्यापैकी जवळपास 10 टक्के नाकारले जातात. प्रत्येक विभागात एकूण 18 वेळा तिरंग्याची गुणवत्ता तपासली जाते. राष्ट्रध्वजाला काही मानकांची पूर्तता करावी लागते, जसे की तिरंग्याची सावली KVIC आणि BIS द्वारे निर्धारित रंगाच्या शेडपेक्षा वेगळी नसावी. भगव्या, पांढऱ्या आणि हिरव्या कापडाच्या लांबी आणि रुंदीत थोडाही फरक नसावा. अशोक चक्राची छपाई पुढील आणि मागे सारखीच असावी. भारतीय ध्वज संहिता 2002 च्या तरतुदींनुसार, ध्वजाच्या निर्मितीमध्ये रंग, आकार किंवा धाग्यातील कोणताही दोष हा गंभीर गुन्हा आहे आणि तो दंड किंवा कारावास किंवा दोन्ही शिक्षांना पात्र आहे.
भारतीय ध्वज बनवण्यासाठी अनेकांची मेहनत
तिरंग्यासाठी धागा बनवण्यापासून ते ध्वज पॅकिंगपर्यंत सुमारे 250 लोक KKGSS अंतर्गत काम करतात. त्यापैकी सुमारे 80-90 टक्के महिला आहेत. तिरंगा अनेक टप्प्यात बनवला जातो, ज्यामध्ये धागा बनवणे, फॅब्रिक विणणे, ब्लीचिंग आणि डाईंग, चक्र प्रिंटींग, तिरंगा शिलाई, इस्त्री आणि टॉगलिंग यांचा समावेश होतो. KKGSS चे मुख्य उत्पादन राष्ट्रीय ध्वज आहे. याशिवाय ते खादीचे कपडे, खादी कार्पेट, खादी पिशव्या, खादी कॅप्स, खादी बेडशीट, साबण, हाताने तयार केलेला कागद आणि प्रक्रिया केलेला मध तयार करतात. तथापि, मोदी सरकारच्या 'हर घर तिरंगा' मोहिमेनंतर, आता KKGSS ला अनेक तिरंग्यांच्या ऑर्डर मिळण्याची अपेक्षा आहे, ज्यामुळे ते उर्वरित उत्पादनावर लक्ष केंद्रित करू शकत नाहीत.
तिरंगा किती रुपयात आणि कुठून आणणार?
तुम्ही KKGSS (khadifederation.com) वर संपर्क साधून तिरंगा ऑर्डर करू शकता, परंतु तुम्हाला फक्त एक किंवा दोन तिरंगे खरेदी करायचे असतील तर तुम्ही खादी इंडियाच्या ऑनलाइन पोर्टलवरून (kviconline.gov.in) खरेदी करू शकता. सध्या खादी इंडियाच्या वेबसाइटवर फक्त 6*4 फुटांचा तिरंगा उपलब्ध आहे, ज्याची एकूण किंमत जीएसटीसह 2832 रुपये आहे.ो