Vamana Jayanti 2023 : पंचांगानुसार दरवर्षी भाद्रपद महिन्यातील शुक्लपक्षातील द्वादशी तिथीला वामन जयंती साजरी केली जाते. त्रेतायुगातील भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या बाराव्या तिथीला कश्यप ऋषी आणि माता अदिती यांच्या पोटी वामन देव यांचा जन्म झाला, अशी धार्मिक मान्यता आहे. वामन देवाचा अवतार हा भगवान विष्णूचा पाचवा अवतार मानला जातो. याआधी भगवानांनी मत्स्य, कूर्म, वराह आणि नरसिंह अवतारात जन्म घेतला होता. आज 26 सप्टेंबर 2023 वामन जयंती आहे, यानिमित्त भगवान विष्णूंनी पहिल्या पायात संपूर्ण पृथ्वी काबिज केली, दुसऱ्या पायात देवलोक, असे का केले? जाणून घ्या पौराणिक कथा
म्हणून साजरी केली जाते वामन जयंती
भाद्रपद महिन्यातील शुक्लपक्षातील द्वादशी तिथीला वामन देव यांचा जन्म झाल्यामुळे ती वामन जयंती म्हणून साजरी केली जाते. याला वामन द्वादशी असेही म्हणतात. या दिवशी उपवास करून वामन देवाची पूजा केली जाते. यावर्षी वामन जयंती 26 सप्टेंबर 2023 म्हणजेच आज साजरी होणार आहे. वामन देवाची पूजा केल्याने जीवनातील दु:ख, वेदना आणि दारिद्र्य नाहीसे होते, असा विश्वास आहे.
भगवान विष्णूंना वामन अवतार का घ्यावा लागला?
वेद आणि पुराणांमध्ये भगवान विष्णूच्या 10 अवतारांचे वर्णन आहे, ज्यामध्ये वामन हा पाचवा अवतार आहे. ब्रह्मांडात जेव्हा जेव्हा कोणतीही आपत्ती किंवा संकट आले तेव्हा श्री हरी अवतारात जन्म घेऊन ते दूर करत. भगवान विष्णूचा वामन अवतारही याच हेतूने झाला. भगवान विष्णूच्या वामन अवताराविषयी एक मत आहे की भगवान विष्णूंना स्वर्गाचे राज्य भगवान इंद्राकडे परत करण्यासाठी आणि अत्यंत शक्तिशाली राक्षस राजा बळीचा गर्व मोडण्यासाठी वामन अवतार घ्यावा लागला. भगवान विष्णूच्या वामन अवताराशी संबंधित पौराणिक कथा जाणून घ्या.
वामन जयंती 2023 पौराणिक कथा
दैत्य राजा बळी खूप शक्तिशाली होता. त्याने तिन्ही जग आपल्या सामर्थ्याने काबीज केले. राजा बळीला त्याच्या सामर्थ्याचा खूप अभिमान होता. यासोबतच तो भगवान विष्णूंचा खूप मोठा भक्त होता आणि तो खूप दानधर्मही करत असे. या कारणास्तव इंद्रदेवाच्या ऐवजी राजा बळीला स्वर्गाचा अधिपती करण्यात आला.
जेव्हा बळी देवदेवतांना त्रास देऊ लागला
बळीला स्वर्गाचा स्वामी बनवताच त्याने आपल्या अधिकाराचा आणि पदाचा दुरुपयोग केला आणि सर्व देवी-देवतांना त्रास देऊ लागला. बळीच्या अत्याचारामुळे स्वर्गातील सर्व देवी-देवता खूप अस्वस्थ झाले आणि त्यानंतर सर्वांनी भगवान विष्णूकडे मदतीची याचना केली. इंद्रदेवांनीही देवाला स्वर्गावर ताबा मिळावा म्हणून प्रार्थना केली. तेव्हा भगवान विष्णूने सर्व देवी-देवतांना आश्वासन दिले की, ते राजा बळीचा अभिमान मोडून तिन्ही लोक त्याच्या ताब्यातून मुक्त करतील. हे वचन पूर्ण करण्यासाठी त्रेतायुगात भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या बाराव्या तिथीला भगवान विष्णू माता अदिती आणि ऋषी कश्यप यांच्या पुत्राच्या रूपात पृथ्वीवर जन्मले. याला भगवान विष्णूचा वामन अवतार म्हणतात.
बटुक ब्राह्मणाचे रूप
भगवान विष्णूने बटुक ब्राह्मणाचे रूप धारण केले आणि राजा बळीच्या जवळ गेले. या रूपात त्याच्या एका हातात छत्री आणि दुसऱ्या हातात लाकूड होते. वामन देव यांनी बळीला तीन पावलांची जमीन दान करण्याची विनंती केली. बाली त्याच्या वचनबद्धतेसाठी आणि दानासाठी प्रसिद्ध होता. त्यामुळे राक्षसांचे गुरु शुक्राचार्यांनी राजा बळीला कोणत्याही प्रकारचे वचन देण्याआधी सावध केले, परंतु असे असतानाही राजा बळीने ब्राह्मणाच्या मुलाला तीन पाऊल जमीन देण्याचे वचन दिले.
वामन देवांनी स्वर्ग आणि पृथ्वी दोन पावलांमध्ये काबीज केली
यानंतर वामन देवांनी विशाल रूप धारण केले. त्यानंतर त्यांनी एका पायाने संपूर्ण पृथ्वी आणि दुसऱ्या पायाने संपूर्ण स्वर्ग काबीज केला. यानंतर जेव्हा तिसर्‍या पायासाठी काहीच उरले नाही तेव्हा राजा बळीने आपले डोके पुढे केले आणि वामन देव यांना आपला पाय डोक्यावर ठेवण्यास सांगितले. अशा प्रकारे देवाने त्यागाचा अभिमान मोडला. पण ते बळीच्या वचनबद्धतेवर खूप खूश झाले आणि त्यानंतर त्यांनी त्याला पाताळलोकाचा राजा बनवले. वामन देवाने राजा बळीच्या मस्तकावर पाय ठेवताच तो ताबडतोब पाताळात पोहोचला आणि भगवान विष्णूच्या कृपेने बळीने पाताळावर अनंतकाळ राज्य केले.
(टीप : वरील सर्व बाबी एबीपी माझा केवळ माहिती म्हणून वाचक-प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवत आहे. यातून एबीपी माझा कोणताही दावा करत नाही.)
महत्त्वाच्या बातम्या
Weekly Festival 2023: गणेशोत्सवाची समाप्ती आणि पितृपक्षाची सुरुवात, येत्या 7 दिवसांचे उपवास, सण जाणून घ्या