Sarcoma : सारकोमा हा कर्करोगाचा एक दुर्मिळ आणि अत्यंत आक्रमक प्रकार आहे. तो मुख्यतः मऊ उती किंवा हाडांमध्ये उद्भवतो. या कर्करोगाच्या प्रादुर्भावाचे प्रमाण प्रौढांमध्ये अंदाजे 1 ते 2 टक्के आहे, परंतु त्याची गंभीरता लक्षात घेता हा कर्करोग अत्यंत धोकादायक मानला जातो. याचे प्रमुख कारण म्हणजे सारकोमा रक्त प्रवाहात वेगाने पसरतो आणि त्यामुळे मृत्युदर देखील खूप उच्च असतो. स्त्रियांमध्ये सारकोमाचे प्रमाण तुलनेने कमी असले तरी, गर्भाशयातील सारकोमा, ज्याला लियोमायोसार्कोमा असेही म्हणतात, हा सर्वात सामान्य प्रकार आहे.
गर्भाशयातील सारकोमा :
लियोमायोसार्कोमा हा गर्भाशयाच्या कर्करोगात सुमारे 2 ते 5 टक्के असतो, आणि हा प्रामुख्याने 50 ते 70 वर्षे वयोगटातील महिलांमध्ये आढळतो. स्त्रियांमध्ये सॉफ्ट टिश्यू सारकोमाचे प्रमाण हजारांमध्ये 2 असे आहे, जे दर्शवते की या कर्करोगाचा प्रादुर्भाव खूपच कमी आहे. तरीही, जेव्हा तो उद्भवतो, तेव्हा त्याचे परिणाम अत्यंत गंभीर असतात.
सारकोमाचे कारणे :
सारकोमा होण्यामागे विविध कारणे असू शकतात. अनुवंशिक सिंड्रोम हे एक प्रमुख कारण आहे, ज्यामुळे कर्करोग होण्याची शक्यता वाढते. याशिवाय, रासायनिक कार्सिनोजेन्सचा संपर्क, पूर्वी केलेले रेडिएशन किंवा केमोथेरपी उपचार, आणि लिम्फेडेमा या कारणांमुळेही सारकोमाचा धोका वाढतो. विशेषत: पूर्वी कर्करोगाचे उपचार घेतलेल्या रुग्णांमध्ये सारकोमा होण्याची शक्यता अधिक असते.
सारकोमाचे निदान आणि उपचार :
सारकोमा हा कर्करोगाचा एक असा प्रकार आहे, जो सुरुवातीच्या अवस्थेत योग्य उपचारांनी बरा होऊ शकतो. त्यामुळे, याचे लवकर निदान होणे अत्यंत आवश्यक आहे. प्रारंभिक अवस्थेतील सारकोमासाठी मुख्य उपचार पद्धतींमध्ये शस्त्रक्रिया आणि रेडिएशन थेरपीचा समावेश होतो. काही रुग्णांना केमोथेरपीचीही आवश्यकता असते, विशेषत: जेव्हा कर्करोगाची पातळी अधिक गंभीर असते. सारकोमाच्या उपचारांमध्ये शस्त्रक्रिया ही प्राथमिक पद्धती आहे, ज्यामध्ये कर्करोगग्रस्त भाग काढून टाकला जातो. रेडिएशन थेरपीचा उपयोग शस्त्रक्रियेनंतर उरलेल्या कर्करोगाच्या पेशींना नष्ट करण्यासाठी केला जातो. काही प्रकरणांमध्ये, केमोथेरपी देखील वापरली जाते, जी कर्करोगाच्या पेशींना वाढण्यापासून रोखण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरते.
उन्नत अवस्थेतील सारकोमा :
सारकोमाच्या उन्नत अवस्थेत, जेव्हा कर्करोग फुफ्फुस किंवा हाडांसारख्या इतर अवयवांमध्ये पसरलेला असतो, त्यावेळी उपचारांच्या पर्यायांची संख्या मर्यादित असते. या अवस्थेत केमोथेरपी, टारगेटेड थेरपी आणि इम्युनोथेरपी सारखे उपचार पर्याय वापरले जातात. टारगेटेड थेरपीमध्ये विशिष्ट प्रथिनांना लक्ष्य केले जाते, ज्यामुळे कर्करोगाच्या पेशींची वाढ थांबते. इम्युनोथेरपीमध्ये रोगप्रतिकारक शक्तीला प्रोत्साहन दिले जाते, ज्यामुळे शरीर कर्करोगाशी लढण्यास सक्षम होते.
आधुनिक उपचार पद्धती :
आजकाल, एनजीएस (नेक्स्ट जनरेशन सिक्वेन्सिंग) पॅनेलसारखे प्रगत पद्धतींचा वापर करून सारकोमाच्या प्रभावीत भागांचा शोध घेतला जातो, ज्यामुळे अधिक लक्ष्यित उपचार शक्य होतात. हे पॅनेल उपचारांमध्ये प्रभावित भागांच्या अनुवांशिक वैशिष्ट्यांचा अभ्यास केला जातो, ज्यामुळे योग्य उपचार योजना आखणे सोपे होते. सारांश, सारकोमा हा एक अत्यंत गंभीर कर्करोग आहे, परंतु योग्यवेळी निदान आणि उपचारांद्वारे तो नियंत्रित करता येऊ शकतो. यामुळे लवकर निदान होणे आणि त्वरित उपचार करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. याचे उपचार आणि परिणाम रुग्णाच्या वयावर, आरोग्यावर आणि कर्करोगाच्या अवस्थेवर अवलंबून असतात, त्यामुळे प्रत्येक रुग्णासाठी वेगवेगळी उपचार योजना आखणे आवश्यक आहे.
- डॉ. रेश्मा पुराणिक, कन्सल्टंट मेडिकल ऑन्कोलॉजिस्ट आणि हेमॅटोन्कॉलॉजिस्ट, डीपीयू सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटल, पिंपरी, पुणे
इतर महत्वाच्या बातम्या