Health News : सुमारे 30 वर्षांहून कर्करोगाच्या (Cancer) पेशींद्वारे नष्ट झालेल्या रक्त आणि रोगप्रतिकारक प्रणाली तसेच केमोथेरपी किंवा रेडिएशनद्वारे कर्करोगाच्या उपचारादरम्यान स्टेम पेशींचा वापर केला जातो. रोगप्रतिकारक शक्तीच्या पुनर्रचनेमध्ये त्यांच्या स्टेम पेशी या ऊतींचे पुनरुत्पादन आणि कर्करोगाच्या उपचारांमध्ये मदत करत असल्याचे अभ्यासांती दिसून आले आहे.


कर्करोगाच्या स्टेम सेल्स म्हणजे नेमके काय?


स्टेम सेल्स या कर्करोगास कारणीभूत पेशी आहेत. पूर्वी, तज्ञांचा असा विश्वास होता की सर्व कर्करोगाच्या पेशी समान आहेत. मात्र आता करण्यात आलेल्या संशोधनानुसार असे पुरावे आहेत की विशिष्ट, वेगाने वाढणाऱ्या कर्करोगाच्या स्टेम पेशींचा (Stem Cell) गुणाकार करुन तुमचा आजार कायम ठेवतात. कर्करोगावर उपचार करण्यासाठी आणि पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी मानक औषधांच्या संयोगाने कर्करोगाच्या स्टेम पेशींना लक्ष्य करणारे उपचार अलीकडे महत्त्वाचे ठरत आहेत.


कर्करोगाच्या पेशींना लक्ष्य करण्यासाठी वापरण्यात येणारी इम्युनोथेरपी


इम्युनोथेरपी ही कर्करोगावरील उपचार पद्धती आहे. हे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते आणि शरीराने किंवा प्रयोगशाळेत तयार केलेल्या संयुगे वापरुन कर्करोगाच्या पेशी शोधून ती नष्ट करण्यास मदत करते. इम्युनोथेरपीचा वापर कर्करोगाच्या विस्तृत श्रेणीवर उपचार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. हे केमोथेरपी किंवा इतर कर्करोगाच्या उपचारांसाठी वापरले जाऊ शकते.


वेगवेगळ्या पेशींद्वारे वेगवेगळ्या प्रकारच्या कर्करोगाशी लढा दिला जातो. उदाहरणार्थ, रोगप्रतिकारक प्रणाली कर्करोगावर हल्ला करण्याचा एक मार्ग म्हणजे टी पेशी. टी पेशी म्हणजे एक प्रकारच्या पांढऱ्या रक्त पेशी सोडणे. टी पेशी या घातक पेशी नष्ट करण्याचा प्रयत्न करतात. जे दुष्परिणामांवर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करु शकते कारण उपचार लक्ष्यित आहे आणि जर काही अतिरिक्त नवीन पद्धती असतील तर ब्रेस्ट ट्यूमर किंवा मेंदूच्या घन ट्यूमरला लक्ष्य करा, केमोथेरपीचे रेणू लक्ष्यित कर्करोगाच्या पेशींपर्यंत पोहोचू शकतात.


स्टेम सेल प्रत्यारोपण कर्करोगाशी कसे लढू शकते?


स्टेम सेल प्रत्यारोपण (Stem Cell Transplant) सामान्यतः थेट कर्करोगाशी लढत नाही. त्याऐवजी ते रेडिएशन थेारपी, केमोथेरपी किंवा दोन्हीच्या अत्यंत उच्च डोससह उपचार घेतल्यानंतर स्टेम पेशी बनवण्याच्या तुमच्या शरीराच्या क्षमतेच्या पुनर्प्राप्तीमध्ये मदत करतात.


स्टेम सेल प्रत्यारोपण हे असे उपचार आहेत जे रक्त तयार करणार्‍या स्टेम पेशींना पुनर्संचयित करतात ज्यांच्या स्टेम पेशींना केमोथेरपी किंवा रेडिएशन थेरपीच्या मजबूत डोसमुळे काही घातक रोगांवर उपचार करण्यासाठी वापरण्यात आले आहे. कर्करोगाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी बोन मॅरो/स्टेम सेल प्रत्यारोपण वारंवार वापरले जाते. काही प्रकारचे ल्युकेमिया आणि लिम्फोमा यासारख्या काही घातक रोगांवर उपचार करता येऊ शकतात. 


आधी म्हटल्याप्रमाणे, तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांना भेटले पाहिजे आणि प्रत्यारोपणानंतर नियमितपणे चाचणी घेणे आवश्यक आहे. हे कर्करोग किंवा प्रत्यारोपणाच्या समस्यांच्या कोणत्याही लक्षणांवर लक्ष ठेवण्यासाठी तसेच तुम्हाला होणार्‍या कोणत्याही दुष्परिणामांची काळजी घेण्यासाठी आहे.


डॉ. प्रदीप महाजन, रीजनरेटिव्ह मेडिसिन एक्स्पर्ट, स्टेमआरएक्स बायोसायन्स सोल्यूशन्स प्रा. लि., मुंबई


टीप : वरील सर्व बाबी एबीपी माझा केवळ माहिती म्हणून वाचक-प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवत आहे. यातून एबीपी माझा कोणताही दावा करत नाही. त्यामुळे कोणतेही उपचार, डाएट आणि औषधं तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानं घ्यावीत.