Health : स्त्रियांप्रमाणे पुरुषांनाही 'मेनॉपॉज'चा सामना करावा लागतो; लक्षणं, कारणं आणि उपचार जाणून घ्या.

Health :  एका टप्प्यानंतर स्त्रियांना जसं मेनोपॉज मधून जावं लागतं. त्याचप्रमाणे एका विशिष्ट टप्प्यानंतर पुरुषांनाही मेनोपॉज मधून जावं लागतं. लक्षणं, कारणं आणि उपचार जाणून घ्या..

Health : बदलती जीवनशैली, कामाचा ताण, कौटुंबिक जबाबदाऱ्या यामुळे होणाऱ्या स्त्रियांमध्ये मेनोपॉजच्या स्थितीबद्दल आपण नेहमी ऐकतो, पण तुम्हाला पुरुषांच्या मेनोपॉजबद्दल माहिती आहे का? होय, हे खरंय, एका विशिष्ट टप्प्यानंतर स्त्रियांना मेनोपॉज मधून जावं लागतं. त्याचप्रमाणे पुरुषांनाही एका विशिष्ट टप्प्यानंतर मेनोपॉज मधून जावं लागतं. पुरुषांच्या या स्थितीला एंड्रोपॉज देखील म्हणतात. वयानुसार पुरुषांच्या शरीरातही हार्मोनल बदल दिसू लागतात. मेनोपॉजच्या काळात ज्याप्रमाणे स्त्रियांमध्ये इस्ट्रोजेन हार्मोन्स कमी होऊ लागतात, त्याचप्रमाणे विशिष्ट वयानंतर पुरुषांच्या शरीरात टेस्टोस्टेरॉन हार्मोन्स कमी होऊ लागतात. याची लक्षणं, कारणं आणि उपचार काय आहेत? ओन्ली हेल्थ या वृत्तसंस्थेने घेतलेल्या मुलाखतीनुसार नोएडाचे सेक्सोलॉजिस्ट डॉ. संजीव कुमार यांनी माहिती दिलीय

 

50 पेक्षा जास्त वयाच्या पुरुषांमध्ये आढळतो मेनोपॉज

डॉक्टर संजीव सांगतात की, 50 पेक्षा जास्त वयाच्या पुरुषांमध्ये सामान्यतः ही स्थिती दिसून आली आहे. 50 वर्षांनंतर पुरुषांच्या शरीरात टेस्टोस्टेरॉन हार्मोनची पातळी कमी होऊ लागते. पुरुषांमध्ये मेनोपॉजची लक्षणे फारच कमी दिसतात. संशोधनात असे दिसून आले आहे की पुरुषांच्या शरीरातील टेस्टोस्टेरॉनची पातळी देखील 30 वर्षांनंतर कमी होऊ लागते. जाणून घेऊया पुरुष मेनोपॉजची लक्षणे आणि कारणे काय आहेत? 

पुरुषांमध्ये मेनोपॉजची लक्षणे

कमी ऊर्जा
कामवासनेचा अभाव.
चरबी किंवा लठ्ठपणा वाढणे.
मूड स्विंग
नैराश्य
दुःख
पुरुषांमध्ये हार्मोनल असंतुलन.
निद्रानाश.

पुरुषांमध्ये मेनोपॉजची कारणे काय आहेत?

डॉक्टर संजीव कुमार सांगतात की, 30 वर्षांनंतर पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन हार्मोन्स नैसर्गिकरित्या कमी होऊ लागतात. ही समस्या 80 वर्षांपर्यंत वाढते आणि कमी होते. याशिवाय इतरही काही कारणे असू शकतात. जसे- 

एखाद्या जुनाट आजारांमुळे 

लठ्ठ पुरुषांमध्ये मेनोपॉजची समस्या सामान्य आहे.

काही औषधांमुळे टेस्टोस्टेरॉनचे उत्पादन कमी होते.

टेस्टोस्टेरॉनचे कार्य काय? 

पुरुषाचे जननेंद्रिय आणि अंडकोषांचा विकास
पुरुषांची दाढी मिशी वाढणे
स्नायू पेशींमध्ये वाढ
शरीरात वीर्य निर्मिती
मूड स्विंग 
शरीरातील लाल रक्तपेशी वाढवणे
मेंदूचे कार्य सुधारणे. 

पुरुषांमध्ये मेनॉपॉजचे निदान

डॉक्टरांचे म्हणणे आहे की, वयानुसार पुरुषांच्या शरीरातील टेस्टोस्टेरॉन हार्मोन्समध्ये घट होत चाललीय. ही एक सामान्य स्थिती आहे. पुरुषांमध्ये कमी वयात टेस्टोस्टेरॉन हार्मोन्स कमी होत असल्यास त्यावर उपचार केले जाऊ शकतात. तुमचे वय 50 पेक्षा कमी असल्यास आणि मेनोपॉज सुरू असल्यास, तुमचे डॉक्टर तुमच्या टेस्टोस्टेरॉनची चाचणी करू शकतात. यासाठी तुमचा वैद्यकीय इतिहास तपासला जातो. तसेच, काही प्रकरणांमध्ये, रक्त तपासणी करण्याचा सल्ला दिला जातो. 

 

पुरुषांमध्ये मेनोपॉजचा उपचार

डॉक्टर म्हणतात की, बहुतेक प्रकरणांमध्ये पुरुष मेनोपॉजचा उपचार करण्याची आवश्यकता नाही. मात्र, जर पुरुषांना ही समस्या कमी वयात होत असेल तर त्यांना टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपी दिली जाते. मात्र, ही थेरपी फार कमी लोकांना दिली जाते. कारण त्यामुळे अनेक दुष्परिणामही होऊ शकतात. जसे हृदयविकार, रक्तदाब वाढणे इ. जर तुम्हाला कमी वयात मेनोपॉजची समस्या येत असेल तर लगेच डॉक्टरांशी संपर्क साधा. तुमच्या कोणत्याही समस्यांकडे दुर्लक्ष करू नका. यामुळे तुमच्या समस्या वाढू शकतात.

 

मेनोपॉजमुळे पुरुषांनाही या समस्यांना सामोरे जावे लागते, जाणून घ्या प्रतिबंधात्मक उपाय

मेनोपॉजची समस्या केवळ महिलांमध्येच उद्भवत नाही तर पुरुषही याला बळी पडतात. मेनोपॉजमुळे पुरुषांमध्येही अनेक गंभीर समस्या निर्माण होतात. ठराविक वयानंतर शरीरातील हार्मोन्सची पातळी कमी होऊ लागते आणि त्यामुळे अनेक परिस्थितींवर परिणाम होतो. पुरुषांमधील मेनोपॉज सामान्यतः 45 वर्षांच्या किंवा 50 वर्षांच्या वयानंतर सुरू होते. या वयात पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन हार्मोनची पातळी कमी होऊ लागते, ज्यामुळे अंडाशयांचे कार्य थांबते आणि शरीरात अनेक बदल दिसून येतात. पुरुषांमध्ये रजोनिवृत्तीमुळे होणाऱ्या शारीरिक समस्यांबद्दल जाणून घ्या.

 

शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक तणावाचा सामना

45 ते 50 वर्षांच्या वयात पुरुषांच्या शरीरात मानसिक आणि शारीरिक बदल होतात, ज्याला 'पुरुष मेनोपॉज' किंवा 'अँड्रोपॉज' म्हणतात. ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे जी वयानुसार होते, ज्यामध्ये पुरुषांच्या शरीरातील हार्मोनल बदलांमुळे अनेक गोष्टींवर परिणाम होतो. मेनोपॉजमुळे पुरुषांना शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक तणावाचा सामना करावा लागतो. त्यामुळे होणाऱ्या समस्यांचा शरीरावर गंभीर परिणाम होतो."

 

पुरुष मेनोपॉजची लक्षणे

हार्मोनल बदल - रजोनिवृत्ती दरम्यान पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉनचे प्रमाण कमी होते, ज्यामुळे त्यांना कमी उत्साही आणि थकवा जाणवतो.

लैंगिक क्षमतेत बदल - रजोनिवृत्तीनंतर पुरुषांची लैंगिक इच्छाशक्ती कमी होते.  

मानसिक संतुलनात बदल - चिंता, दुःख, आत्मविश्वासाचा अभाव आणि नैराश्याच्या समस्या देखील उद्भवू शकतात.

शारीरिक बदल - वजन वाढणे, स्नायू कमकुवत होणे आणि केस गळणे यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात.

 

पुरुषांच्या मेनोपॉजचे आरोग्यावर होणारे परिणाम

लैंगिक समस्या -  लैंगिक इच्छाशक्तीच्या अभावामुळे पुरुषांना लैंगिक समस्या उद्भवू शकतात.

मानसिक समस्या - नैराश्य, दुःख, चिंता आणि आत्मविश्वासाचा अभाव यामुळे नैराश्य देखील येऊ शकते.

शारीरिक समस्या - वजन वाढणे, स्नायू कमकुवत होणे आणि हृदयाच्या समस्या देखील आढळू शकतात.

 

पुरुषांमध्ये रजोनिवृत्तीमुळे होणाऱ्या समस्या टाळण्यासाठी टिप्स

निरोगी आहार

फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि प्रथिने यांसारख्या पोषक तत्वांनी युक्त आहार घेतल्याने तुमचे शारीरिक आरोग्य सुधारू शकते.

नियमित व्यायाम

नियमित व्यायाम शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारण्यास मदत करतो आणि हार्मोनल संतुलन देखील राखतो.

ध्यान आणि योग

योग, ध्यान आणि प्राणायाम तुम्हाला मानसिक तणावापासून दूर करून चिंता आणि नैराश्य कमी करण्यात मदत करू शकतात.

या टप्प्यात झोपेचे विकार सामान्य असतात आणि ते रात्रीच्या वेळी त्रास देतात. अशा परिस्थितीत पुरुष तासन्तास झोपू शकत नाहीत. तुम्हाला थकवा जाणवेलच पण तुम्हाला अशक्तपणाही जाणवेल. या परिस्थितीत समस्या असल्यास, डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतर योग्य पावले उचलली पाहिजेत.

 

हेही वाचा>>>

 

(टीप : वरील सर्व गोष्टी माहिती म्हणून वाचकांपर्यंत पोहोचवत आहोत. एबीपी माझा यातून कोणताही दावा करत नाही. )