World Saree Day 2022: सध्याची पिढी पाहिली तर पारंपरिक पेहरावापेक्षा वेस्टर्न पेहराव त्यांना जास्त जवळचा आणि आरामदायक वाटणारा आहे. माझं असं मत आहे की, वेस्टर्नचा कितीही प्रभाव पेहरावावर असला तरी कपाटाचा आणि मनाचा एक खास कोपरा हा साडीसाठी असतोच.
बाई जाड असो वा बारीक, ठेंगणी असो किंवा उंच , तिचा रंग कोणताही असो पण प्रत्येकीला साजेसा पेहराव म्हणजे साडी. मला कॅरी करायला जमतचं नाही असा दावा करण्याआधी त्यातली सुंदरता सहजता उमजून तिच्याशी मैत्री केली की ती आपलीशी वाटते मग ती सांभाळणं देखील सहज होतं.
साड्या नेसण्याच्या वेगवेगळ्या पद्धती आहेत, अगणित रंगसंगती आहेत आणि काही रुपयांपासून ते लाखोंच्या किंमती आहेत, असं सगळं गणित असलं तरी साडीसारखं वस्र नाही. ही साडी भारतातल्या वेगवेगळ्या संस्कृतींचं आणि त्यामधल्या कलाकुसरींचं दर्शन घडवते. 150 पेक्षा अधिक प्रकारच्या साड्या आहेत. भारतात प्रत्येक राज्याची ओळख देखील त्या त्या राज्यातल्या साडीमुळे होते. जसं महाराष्ट्राची पैठणी, गुजरातची बांधणी, बंगालची जामदानी, मध्य प्रदेशची महेश्वरी वगैरे वगैरे. या व्यतिरिक्त कांजीवरम, कलकत्ता, इरकल, कोईमतूरी, पटोला, खादी, गडवाल, इंदूरी, आॅरगंडी, आंरगेंझा, इक्कत, ओरीसी, कश्मिरी काय काय मनमोहक प्रकार सांगावेत.
खरंतर साडी हा पोशाक कधीही नेसता येणारा आहे म्हणजे लग्न समारंभ, गेट टू गेदर किंवा कॉर्पोरेट मिटींग, साडीच्या विविध रुपानुसार आपण ती नेसू शकतो. पण सध्या कसं आहे शॉर्ट पॅन्ट घालून गेलं तर कोणाचं लक्ष जाणार नाही पण सणवार सोडून नेसलीच साडी तर अनेकांच्या भुवया उंचावतात आणि प्रश्न-उत्तरं सुरु होतात. साडी हा माझ्या अगदी जवळचा आणि जिव्हाळ्याचा विषय. ती पाहयला नेसायला फारच आवडत असल्याने नेहमीच वेगवेगळे प्रकारांच्या साड्यांच्या शोधात राहणं, प्रत्येकवेळी खरेदी करता आली नाही तरी ती पाहणं, त्यामागची कलाकुसर समजून घेणं हा सगळ्यात आवडता छंद. साडीमागे करावी लागणारी मेहनत त्या मागची थॉटप्रोसेस समजून घेणं म्हणजे माझ्यासाठी खूपचं आवडीचं आणि आनंद देणारं काम. या साड्यांच्या जवळ गेल्यानंतर हातमागावर काम करणाऱ्या कामगारांच्या व्यथा, त्यांची मेहनत आणि हातमागावर तयार झालेली साडीची सुंदरता समजली.
साड्या खरेदी दरम्यान हातमागावरच्या किंवा ज्याला आपण प्युअर फॉर्म ऑफ मेटेरिअल किंवा प्रिंट (Pure form of Material or Print) म्हणतो त्याबद्दल असलेलं अज्ञान अजून ही खूप आहे. उदाहरण सांगायचे तर मराठमोळी पैठणी साडी. ही सिल्कची पैठणी खरेदी करायची तर आज घडीला किमान 8 हजारांपासून सुरुवात आहे. मात्र पॉवरलूमच्या बाजारात ही पैठणी चक्क 700- 800 पासून सुद्धा विकली जाते. अर्थातच हे म्हणजे सोन्याच्या आणि बेन्टेक्सच्या दागिन्यांमध्ये तुलना करणं आहे. माझं अजिबात म्हणणं नाही की प्रत्येकवेळी या हातमागावरच्या प्युअर साड्या विकत घ्या. पण आपल्या साड्यांच्या खजिन्यात किमान वर्षांला अशा एका हातमागावरच्या साडीची भर घातली तर हातमाग कारागिरांची लोप पावत चाललेली कला आपल्याला जपता येईल. आजच्या जागतिक साडी दिनानिमित्ताने महिन्यातून किमान एकदा तरी साडी नेसण्याचा संकल्प करुयात. साडी अजिबात ऑल्ड फॅशन नाही. काहीजणींच मत असतं, साडी मला आवडते पण साडीत फारच ऑल्ड फॅशन वाटतं , साडी नेसून आपण सेक्सी नाही दिसू शकतं. पण खरतर आपल्याला आवडतं ते घेतलं तर आपलं सौंदर्य आणखीनच खुलेल, नाही का? हजारो वर्षांपासून या साडीची अनेक रुपं बदलतं राहिली पण तरीही आज साडी उंची वस्र म्हणून ओळखलं जातं.
लज्जा झाकणारे पण स्त्रीच्या अंगप्रत्यंगाचे अतिशय मादक दर्शन घडवू शकणारे असे हेच वस्त्र!
(सौजन्यः chakori enthnic Instagram)