Turtle at Temple : देवाचं दर्शन करण्यासाठी जेव्हा आपण मंदिरात (Temple) जातो तेव्हा देवाचं दर्शन घेण्याआधी आपल्याला कासवाचं दर्शन होतं. ईश्वर प्राप्तीसाठी कासवाचं (Turtle) दर्शन घेणं गरजेचं आहे असं म्हटलं जातं. हेच सांगण्यासाठी ऋषीमुनींनी कासवाला मंदिरात स्थान दिलं आहे. पण, मंदिरात कासवाचं प्रतीक नेमकं का असतं? कासवापासून आपल्याला कोणता संदेश मिळतो याचविषयी सविस्तर जाणून घ्या.
1. कासवाने सांस्कृतिक प्रतीक म्हणून नावलौकिक मिळवला आहे. तेव्हा कासवाला मंदिरात स्थान मिळालं आहे. याचं मुख्य कारण म्हणजे कासवाचं इंद्रियांवर काबू आहे. जीवन विकासाच्या वाटेवर प्रलोभने येतात आणि विविध विषयांतून वाढण्याचा प्रयत्न करतात. तेव्हा माणसाला कासवाप्रमाणे इंद्रिये घेता आली पाहिजेत.
भगवान श्रीकृष्णांनी कासव उद्धृत करून कासवाचं वैशिष्ट्य सांगितलं...
यदां संहरते चायं कूर्मोड.नीव सर्वश:
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता
जो कासवाप्रमाणे अंग बंद करून इंद्रियांना उत्तम विषयांतून काढून घेतो, तो त्याच्या बुद्धीत स्थिर होतो.
कासवाची कामुकता थक्क करणारी आहे. जीवनाच्या विकासासाठी कामुकता आवश्यक आहे. काइबा हे कामुकतेचे उत्तम प्रतीक आहे. ईश्वराकडे जायचं असेल तर जीवनामध्ये कामुकता आवश्यक आहे. ज्याला ईश्वरप्राप्ती करायची आहे त्यांनी इंद्रिय काबूमध्ये ठेवायला पाहिजे. ज्याप्रमाणे कासवाचं प्रतीक आहे त्याप्रमाणे साधकाची दृष्टी कोठेच नसावी, साधकाचे कानाने काहीही ऐकायचं नाही. जीभेने काहीही बोलू नये. हाताने काहीही करू नये. साधकाचे प्रत्येक कार्य ध्येयाला अनुसरून असावे. असा याचा अर्थ आहे.
2. कासव पाण्यात फिरू शकणारा प्राणी आहे. तो जागोजागी चालू शकतो. परिस्थिती कशीही असली तरी त्याची गती थांबत नाही. तो आपल्याला सांगतो की जर परिस्थिती बदलली तर साधकाने त्याच्या साधनेत काम करू नये. त्याचा संदेश असा आहे की, जो देवाकडे जातो त्याने कोणत्याही परिस्थितीत मनाची स्थिरता गमावू नये.
3. कासवाची पाठ कडक आणि मजबूत असते पण आतील त्वचा मऊ आणि लवचिक असते. हे बाहेरून कठीण आणि कठोर दिसते, पण आतून मऊ आणि सौम्य आहे. तो कडकपणा आणि कोमलता दोन्ही संतुलित करतो. अशा प्रकारे कासव हे योगींचे प्रतीक आहे.
भगवदगीतेत सांगितल्याप्रमाणे, समत्वं योग उच्चते... कासव या अर्थाने दोन विरोधी घटक एकत्र आणतो आणि समानतेचा संदेश देतो.
4. कासवाच्या मागचा भाग ढाल म्हणून वापरला जातो. ढाल एक वैशिष्ट्य आहे. शांततेच्या काळात ढाल योद्धाच्या पाठीमागे असते. पण, लढत असताना तो पुढे येतो. मार खाताना पुढे आणि वस्तू खाताना मागे. कासवाच्या पाठीवरची ढाल, संकटसमयी सभ्यतेच्या रक्षकाने पुढे यायलाच हवे. असा संदेशही देते. अशा प्रकारे मंदिरात कासवाचे प्रतीक अतिशय विचारपूर्वक ठेवले जाते. जेव्हा आपण देवाच्या दर्शनासाठी मंदिरात जातो तेव्हा आपल्याला कृतज्ञतेने कासवाचं दर्शन होते. आणि जीवन विकासाची प्रेरणा मिळते.
महत्त्वाच्या बातम्या :