Mushroom farming : बाजारात मशरुमला नेहमीच मागणी असते. बाजारात त्याची किंमत 150 ते 200 रुपये प्रतिकिलो आहे. अशा परिस्थितीत महिलांनी मशरुमची लागवड केल्यास त्यांना घरी बसून चांगला नफा मिळू शकतो. विशेष म्हणजे मशरूमची लागवड घराच्या आतल्या खोलीतही करता येते. यासाठी लागणारा खर्चही खूपच कमी आहे. दरम्यान, हिमाचलमधील महिलांनी मशरुम शेतीचा प्रयोग केला आहे. या लागवडीतून वर्षभरात 12 लाखांचे उत्पन्न घेतलं आहे.
स्वयं-सहायता गट तयार करून महिलांनी केली मशरुमची शेती
सध्या महिला कोणत्याही क्षेत्रात काम करताना दिसत आहेत. महिला या प्रत्येक क्षेत्रात पुरुषांच्या खांद्याला खांदा लावून काम करत आहेत. मग ते शिक्षण क्षेत्र असो वा क्रीडा क्षेत्र. कृषी क्षेत्राबद्दल बोलायचे झाले तर येथेही महिला मागे नाहीत. विशेषतः डोंगराळ भागातील महिला बागकामात अधिक मेहनत घेत आहेत. बागकामातून चांगला नफा कमावणाऱ्या डोंगराळ राज्यांमध्ये तुम्हाला हजारो महिला आढळतील. बागकामाच्या उत्पन्नातून ती घरातील सर्व खर्च भागवत आहे. जर आपण हिमाचल प्रदेशबद्दल बोललो तर येथील महिला स्वयं-सहायता गट तयार करून मशरूमची लागवड करत आहेत. येथे महिलांच्या गटांनी मशरूम विकून वर्षभरात 12 लाख रुपये कमावले आहेत. विशेष म्हणजे जपान इंटरनॅशनल कोऑपरेशन एजन्सीच्या मदतीने या महिलांनी हे यश मिळवले आहे.
मशरुम शेतीतून महिलांना चांगला नफा
हिमाचल प्रदेश फॉरेस्ट इकोसिस्टम मॅनेजमेंट अँड लिव्हलीहुड इम्प्रूव्हमेंट प्रोजेक्ट अंतर्गत, राज्यातील महिलांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी मशरूमच्या लागवडीला चालना दिली जात आहे. या प्रकल्पांतर्गत राज्यातील 18 वनविभागातील 32 वनपरिक्षेत्रांमध्ये महिला मशरूमची लागवड करत आहेत. विशेष म्हणजे हिमाचल प्रदेश फॉरेस्ट इकोसिस्टम मॅनेजमेंट आणि लाइव्हलीहुड इम्प्रूव्हमेंट प्रोजेक्टशी स्वयं-सहायता गटातील 65 महिला संबंधित आहेत. या गटातील महिला प्रत्येक हंगामात मशरुमची लागवड करतात. यातून महिलांना चांगली कमाई होत आहे. या महिला बटन मशरूम, शितके मशरूम आणि धिंगरी मशरूम वाढवत आहेत. महिलांमुळे अनेक पुरुषांनाही रोजगार मिळाला आहे.
महिलांना मशरुम लागवडीचे प्रशिक्षण
महिलांना मशरुम लागवडीचे प्रशिक्षण दिले जाते. शिमला जिल्ह्यातील कांडा गावात अनेक महिलांना मशरूम वाढवण्याचे प्रशिक्षण देण्यात आले आहे. यानंतर या महिलांनी घर भाड्याने घेऊन घराच्या आत मशरूमची लागवड सुरू केली. या महिला खोलीच्या आत 10 किलो कंपोस्ट बॅगमध्ये मशरूम वाढवत आहेत. 25 ते 30 दिवसांत मशरूम तयार होतात, असे महिलांचे म्हणणे आहे. या गावात महिलांच्या गटाने अवघ्या आठवडाभरात 200 किलो मशरूम 150 ते 180 रुपये किलो दराने विकले. यातून त्यांना हजारो रुपयांचे उत्पन्न मिळाले आहे.
मंडी जिल्ह्यातही यशस्वी मशरूमची लागवड
मंडी जिल्ह्यातील सुंदरनगर येथील सुकेत वनविभागातही महिला मशरूमची लागवड करत आहेत. येथे 19 बचत गटांशी संबंधित महिला मशरूमची लागवड करत आहेत. एका वर्षात येथील महिलांनी आठ लाख रुपयांच्या मशरूमची विक्री केली आहे. विशेष म्हणजे 65 पैकी 59 बचत गट प्रथमच मशरूमची लागवड करत आहेत. यापैकी 45 महिला गट आहेत, तर 12 गट आहेत ज्यात महिलांसोबत पुरुषही मशरूम पिकवत आहेत. या गटातील महिलांचे म्हणणे आहे की त्या हळूहळू अधिक क्षेत्रात मशरूमची लागवड करतील, जेणेकरून त्यांना अधिक उत्पन्न मिळेल.
महत्त्वाच्या बातम्या: