Maharashtra Mansoon : यंदाच्या पावसाळ्यात 'या' जिल्ह्यातील प्रमुख पाच नद्या मोकळा श्वास घेऊन वाहणार..

गेल्या काही वर्षांमध्ये कोकणातील अतिवृष्टीचे प्रमाण हे वर्षानुवर्षे वाढतच आहे.पावसाळा म्हटलं तर कोकणातल्या दऱ्याखोऱ्यातील सह्याद्रीच्या भागात पावसाचे प्रमाण मोठ्या प्रमाणात असतं.त्यातच कधी नैसर्गिक आपत्ती तर कधी सोसायटीच्या वाऱ्यासह वादळीवारा,अतिवृष्टी,ढगफुटी यामुळे सारं कोकण उध्वस्त करून जातं.त्यामुळे कोकणकरांना पावसाळ्यामध्ये एक धास्ती लागलेली असते.अतिवृष्टी नैसर्गिक आपत्ती आणि सोसायटीच्या वारासह येणाऱ्या वादळ याचा प्रत्यय दोनच वर्षांपूर्वी कोकणकरांना आलेला आहे.दोन वर्षांपूर्वी कोकणामध्ये अतिवृष्टी झाली आणि त्यात कोकणातील गावांचं मोठ्या प्रमाणात नुकसान झालं.विशेष करून रायगड,रत्नागिरी,सिंधुदुर्ग या तिन्ही जिल्ह्यात किनारपट्टीवरच्या भागात आणि शहरातून वाहणाऱ्या नद्यांच्या महापुराचे पाणी शहरात शिरल्याने तिथल्या बाजारपेठेचे नागरिकांचं मोठ्या प्रमाणात नुकसान झालं

विशेषता करून रत्नागिरी जिल्ह्याचा जर आपण विचार केला तर रत्नागिरी जिल्ह्यामध्ये चिपळूणची वशिष्टी,संगमेश्वरची शास्त्री,रत्नागिरीची बावनदी,लांजा मधील चांदोरायची काजळी नदी आणि राजापूर मधील अर्जुना नदी या पाच नद्या पावसाळ्यात नेहमी चर्चेत असतात.याचे एकमेव कारण म्हणजे पावसाळ्यात या तिन्ही नद्या या प्राची नद्या तुतडी वरून वाहतात

या पाचही नद्या त्या त्या तालुक्यातील मुख्य बाजारपेठेतून शहरातून वाहत असल्याने अतिवृष्टी झाल्यास या नद्यातील पाणी नदीपात्रा बाहेर येऊन नदीकाठच्या बाजारपेठेत शहरात आणि महामार्गावर आल्याने नागरिकांचे प्रचंड प्रमाणात नुकसान होतं.दोन वर्षांपूर्वी चिपळूणच्या वशिष्ठीला अतिवृष्टीत महापूर आल्याने पुराच पाणी शहरात शिरल्याने सारं चिपळूण जवळपास 14 तास पाण्याखाली होतं आणि चिपळूणकरांचं मोठं नुकसान केलं.

तसंच राजापूर मधलं सुद्धा बाजारपेठेचे नुकसान अर्जुना नदीच्या महापुरान झालं तर लांजातील चांदोराई मधील काजळी नदी दुधडी भरून वाहू लागल्याने नदीचे पाणी पात्र बाहेर येउन मार्गावरती आल्यामुळे तिथला दळणवळणाचा प्रमुख मार्ग बंद झाला.तर संगमेश्वरची शास्त्री नदी धोका पातळीवर वाहू लागल्याने मुंबई गोवा महामार्गावरचा शास्त्री पूल वाहतुकीसाठी काही तास बंद ठेवण्यात आला.

पुढे काही किलोमीटरच्या अंतरावरती गेल्यानंतर मुंबई गोवा महामार्गावरील भाऊ नदी या भाऊ नदीवरील पूल गिरण झाल्यामुळे नदी धोकादायक स्थितीत वाहत असल्यामुळे या ठिकाणची ही वाहतूक पुलावरून बंद करण्यात आली.

या सर्वा या सर्वांचा प्रत्यय दोन वर्षांपूर्वी जिल्हा प्रशासनाला आल्यानंतर प्रशासनानं यावेळी मात्र पावसाळा संपल्या नंतर गेल्या वर्षी पासूनच या पाचही प्रमुख नद्यांमधील गाळ उपसा करण्याचे काम युद्धपातळीवरती सुरू केले.त्याबरोबरच या पाचही नद्यांची रुंदी,खोली आणि नद्यांतील प्रवाहातील येणारे अडथळे दूर केल्याने या पाचही नद्या या पावसाळ्यात मोकळा श्वास घेऊन पाहणार आहेत.

आलोरे यांत्रिकी विभागाने या पाचही नद्यातील गाळ मोठ्या प्रमाणात काढण्यात आला आहे.सुरुवातीला एकूण तीन टप्प्यात गाळ उपासाचे नियोजन करताना पहिल्या टप्प्यात वाशिष्टीत राज्यभरातील यंत्रसामुग्री लावून गाळ उपसा करण्यात आला.

शिवनदीतून २ लाख २० हजार ९४० घनमीटर,वाशिष्टी नदीतील ५ लाख ५० हजार ५१४ घनमीटर,बहादूर शेख नाका येथील बेटावरील सुमारे ३५ हजार घनमीटर असे एकूण ८ लाख घनमीटर गाळ गतवर्षी काढला गेला.

उपसलेल्या गाळामुळे नद्यांचे खोलीकरण आणि रुंदीकरण झालेले असल्याने पाण्याला योग्य दिशा गतवर्षीच्या पावसाळ्यात मिळाली होती.यापूर्वी १०० मीमी च्या आज जरी पाऊस कोसळला तरी शहरात पुराचे पाणी घुसत असे.

गाळ उपसा नंतर परिस्थिती बदलली बदललेली दिसली.अलोरे यांत्रिकी विभागाने यंत्रसामुग्री लावून तब्बल १० लाख ९० हजार घनमीटर गाळ काढत नद्या गाळमुक्त केल्या आहेत.त्यामुळे यंदा आशा करूया की पावसाळ्यात महापुराचा धोका टळेल.

जिल्ह्यातील विविध नद्यांतील गाळ काढण्याचे काम पावसाळ्यापूर्वी करण्यात आले असून जिल्ह्याला पूर मुक्त करण्यासाठी प्रयत्न करण्यात आले आहेत.नद्यांची रुंदी आणि खोली वाढवल्यामुळे नक्कीच यावेळी पावसाळ्यात नदीपात्रा बाहेर पाणी येणार नाही - जावेद काझी - कार्यकारी अभियंता यांत्रिकी विभाग अलोरे