Nobel Prize in Physics : रॉयल स्वीडिश अकॅडमी ऑफ सायन्सेसचा (Royal Swedish Academy of Sciences) 2025 चा भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला आहे. या वर्षीचा सन्मान जॉन क्लार्क (John Clarke), मिशेल एच. डेवोरेट (Michel H. Devoret) आणि जॉन एम. मार्टिनिस (John M. Martinis) या अमेरिकन वैज्ञानिकांना मिळाला. या तिघांना हा पुरस्कार इलेक्ट्रिक सर्किटमधील 'मॅक्रोस्कोपिक क्वांटम मेकॅनिकल टनलिंग' (macroscopic quantum mechanical tunneling) आणि एनर्जी क्वांटायझेशन (energy quantization) या शोधासाठी जाहीर झाला. हा पुरस्कार 10 डिसेंबर (December 10) रोजी होणाऱ्या समारंभात प्रदान केला जाईल.
या वर्षीचा भौतिकशास्त्रातील पुरस्कार क्वांटम क्रिप्टोग्राफी (quantum cryptography), क्वांटम कम्प्युटर (quantum computer) आणि क्वांटम सेन्सर (quantum sensor) यांसारख्या तंत्रज्ञानाच्या पुढील पिढीसाठी मार्गदर्शक ठरेल. या पुरस्कारात 11 दशलक्ष स्वीडिश क्राउन (11 million Swedish Kronor) म्हणजेच सुमारे 1.2 मिलियन डॉलर (1.2 million USD) इतकी रक्कम असते, जी तिघांमध्ये विभागली जाणार आहे.
Nobel Prize in Physics 2025 : भौतिकशास्त्राचा नोबेल, सर्वात प्रतिष्ठित सन्मान
अल्फ्रेड नोबेल (Alfred Nobel) यांच्या इच्छापत्रानुसार 1901 पासून नोबेल पुरस्कारांची सुरुवात झाली. डायनामाइटच्या शोधातून मिळालेल्या संपत्तीचा उपयोग त्यांनी या पुरस्कारांसाठी केला. सुरुवातीपासूनच भौतिकशास्त्राचा नोबेल सर्वात पहिला नमूद करण्यात आला होता, ज्यामुळे या क्षेत्राचे महत्त्व अधोरेखित होते. आजही, फिजिक्स नोबेल (Physics Nobel) विज्ञानजगतातील सर्वोच्च सन्मान मानला जातो.
History of Physics Nobel : भौतिकशास्त्राच्या नोबेलचा इतिहास
1901 ते 2024 या कालावधीत भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार (Physics Nobel Prize) एकूण 118 वेळा प्रदान करण्यात आला असून 226 वैज्ञानिकांना (226 laureates) हा सन्मान मिळाला आहे.
या वर्षीचा हा दुसरा नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला आहे. यापूर्वी तीन वैज्ञानिकांना वैद्यकशास्त्र (Medicine) क्षेत्रातील योगदानासाठी गौरविण्यात आले होते. गतवर्षी कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या (Artificial Intelligence) पायाभूत कामगिरीसाठी जॉन हॉपफील्ड (John Hopfield) आणि जेफ्री हिंटन (Geoffrey Hinton) यांना हा पुरस्कार देण्यात आला होता.
दरवर्षी वैद्यकशास्त्र, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, साहित्य, अर्थशास्त्र आणि शांततेचे नोबेल असे सहा पुरस्कार जाहीर केले जातात. सर्व पुरस्कारांचे वितरण समारंभ दरर्षी 10 डिसेंबर रोजी (10 December) होते. हा दिवस अल्फ्रेड नोबेल यांच्या पुण्यतिथीशी (Death Anniversary of Alfred Nobel) संबंधित आहे. त्यांचे निधन 10 डिसेंबर 1896 रोजी झाले होते.
ही बातमी वाचा: