औरंगाबाद : औरंगाबादचं नामांतर संभाजीनगर झालं पाहिजे ही गेल्या 30 वर्षांपासूनची मागणी आहे. औरंगाबाद महापालिकेची निवडणूक तर याच मुद्द्यावर गेल्या कित्येक वर्षांपासून लढवली जात आहे. शिवसेना-भाजपची राज्यात दोनदा सत्ता येऊनही त्यांनी या शहराचं नाव बदललं नाही. आता मनसेनंही औरंगाबादच्या नामांतराचा मुद्दा उचलून धरला आहे. मात्र औरंगाबाद शहराचा इतिहास जाणून घेणंही महत्त्वाचं आहे.
औरंगाबाद शहर पुरातन आणि इतिहासाचं वरदान असलेलं शहर आहे. या शहराच्या अंगाखांद्यावर इतिहासनं आपल्या पाऊलखुणा सोडल्या आहेत. बिवी का मकबरा, पानचक्की, ऐतिहासिक दरवाजे, नहर-ए-अंबरी अशा एक ना अनेक वास्तू या शहराला शशोभित करतात. निवडणुका आल्या की ऐतिहासिक औरंगाबादचं नाव आता संभाजीनगर करण्याची मागणी राजकीय व्यासपीठावरुन नेहमीच सुरु होते. गेली 30 वर्ष हा मुद्दा शिवसेना-भाजप प्रतिष्ठेचा बनवत महापालिका निवडणुकीत प्रचार करत सत्तेत आली. मात्र आता शिवसेना काँग्रेस-राष्ट्रवादीसोबत सत्तेत गेल्याने मनसे हा मुद्दा काबीज करत औरंगाबादकरांना भुरळ घालण्याचा प्रयत्न करत आहे.
औरंगाबाद शहराच्या नावाचा इतिहास
मुंबईच्या कान्हेरी गुफांमध्ये एक शिलालेख सापडला होता. त्यात औरंगाबादचं नाव राजतडक असल्याचं आढळून आलं होतं. हे नाव कुणी ठेवलं, त्या नावाचा वास्तविकतेशी काय संबंध आहे का? यावर अजूनही प्रकाश पडलेला नाही. या शहराचं प्रसिद्ध नाव म्हणजे खडकी. बेसाल्ट खडकावर वसलेला हा परिसर आहे. त्यात शहरात अगदी प्राचिन असं खडकेश्वर महादेवाचं मंदिर आहे. याच नावावरुन या शहराचं नाव खडकी पडलं असावं, अशी इतिहासात नोंद आहे. त्याकाळी या शहराचा राजा मलिक अंबर होता. खऱ्या अर्थानं नहरे-ए-अंबरी सारख्या पाणीपुरवठ्याच्या आधुनिक वास्तू उभारुन त्यानं या गावाचं शहर केलं. मात्र त्यानंही या खडकी नावात कुठलाही बदल केला नाही. कालांतराने 1633 मध्ये मलिक अंबरचा मुलगा फतेह खान या शहराचा राजा झाला आणि त्यानं आपल्या नावावरुन या शहराचं नाव फतेहनगर असं ठेवलं. 1653 मध्ये औरंगजेब डेक्कन विभागाचा सुभेदार म्हणून औरंगाबादेत आला. त्याने पुन्हा या शहराचं नाव फतेहनगर बदलून खुजिस्ता बुनियाद असं ठेवलं. कालांतराने हे नाव सुद्धा बदलण्यात आलं आणि त्यानंतर या शहराला सध्याचे औरंगाबाद हे नाव मिळालं. ब्रिटीश काळातही हेच नाव कायम राहिलं.
औरंगबादमधील सभेत 1988 मध्ये पहिल्यांदा शिवसेनाप्रमुख बाळासाहेब ठाकरे यांनी संभाजीनगरचा नारा दिला होता. तेव्हापासून शिवसेना औरंगाबादचा संभाजीनगर असा उल्लेल करते. आजही सामना वर्तमानपत्रात संभाजीनगर असंच लिहलं जातं. यापूर्वी 9 नोव्हेंबर 1995 ला शहराचे संभाजीनगर असं नामकरण करण्यासाठी असाच प्रस्ताव महापालिकेने पाठवला होता. मात्र 2001 ला काँग्रेस आघाडी सरकारने हा प्रस्ताव रद्द ठरवला होता. औरंगाबाद की संभाजीनगर या वादावरुन महानगरपालिकेत शिवसेना आणि भाजपने महापालिकेवर 30 वर्ष राज्य केलं. आता महापालिका निवडणुकीत हा मुद्दा पुन्हा ऐरणीवर आला आहे. मात्र यातून पायाभूत सुविधांचे अनेक प्रश्न प्रलंबित आहेत, ते सुटणार आहे का याचं उत्तर कुणाजवळही नाही.