Social Media Report Card : युट्यूबवर राहुल गांधींना सर्वाधिक पसंती; पीएम मोदींचे Youtube चॅनेल चौथ्या क्रमांकावर

भाजप सोशल मीडियावर वर्चस्व कायम ठेवत आहे. मात्र, त्यांची वाढ इतर पक्षांच्या तुलनेत कमी होत आहे. तथापि, इंस्टाग्राम आणि यूट्यूबवर नवीन यूझर्स जोडण्याच्या बाबतीत काँग्रेस आणि आम आदमी पक्ष जोरात आहे.

Social Media Report Card : देशात 2014 पासून सोशल मीडिया (social media) हे निवडणूक प्रचारासाठी एक महत्त्वाचे शस्त्र बनले आहे. ऑनलाईन मोहिमेमुळे सार्वजनिक भावना आणि वास्तविकता वाढत्या प्रमाणात प्रकट होत आहेत. भाजप, काँग्रेस, आम आदमी पार्टी आणि तृणमूल काँग्रेस (TMC) यांच्या सोशल मीडिया पेजेस आणि खात्यांच्या वाढीचे विश्लेषण करून या प्रश्नाचे उत्तर दिले जाऊ शकते.

सोशल मीडियावर कोणत्या पक्षाचे वर्चस्व? (Which Party Dominates The Social Media) 

विश्लेषण असे दर्शविते की भाजप सोशल मीडियावर वर्चस्व कायम ठेवत आहे. मात्र, त्यांची वाढ इतर पक्षांच्या तुलनेत कमी होत आहे. तथापि, इंस्टाग्राम आणि यूट्यूबवर नवीन यूझर्स जोडण्याच्या बाबतीत काँग्रेस आणि आम आदमी पक्षाने भाजपवर आघाडी कायम ठेवली आहे. ममता बॅनर्जी यांच्या नेतृत्वाखालील तृणमूल काँग्रेस (TMC) लोकसभेत तिसऱ्या क्रमांकाचा पक्ष आहे. तथापि, त्यांची सोशल मीडिया उपस्थिती इतर पक्षांच्या तुलनेत तुलनेने कमी आहे. प्रमुख पक्षांच्या नेत्यांमध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हे सोशल मीडियावर आघाडीवर आहेत.

तब्बल 31 टक्के दर्शक राहुल गांधींचे चॅनेल पाहतात

सहा ते 12 एप्रिल यादरम्यान राजकीय पक्ष आणि नेत्यांच्या youtube चॅनेलला मिळालेल्या दर्शकांची संख्या प्रसिद्ध करण्यात आली आहे ही आकडेवारी 18 एप्रिल रोजी प्रसिद्ध करण्यात आली आहे. तब्बल 31 टक्के दर्शक हे राहुल गांधी यांची youtube चॅनल पाहत असल्याचे समोर आलं आहे. देशातील सर्वात लोकप्रिय नेते नरेंद्र मोदी यांचे youtube चॅनल आहे. त्यांचे सबस्क्रायबर सुद्धा राहुल गांधी यांच्यापेक्षा कितीतरी अधिक आहेत. परंतु, त्यांचे युट्युब चॅनेल एकूण दर्शकांपैकी केवळ 9 टक्के दर्शक पाहतात.

youtube चॅनलच्या पहिल्या दहा दर्शकांमध्ये इंडिया आघाडीतील काँग्रेस व आम आदमी पार्टीच्या youtube चॅनलने बाजी मारली आहे. 6 एप्रिल ते 12 एप्रिल या काळात पहिल्या क्रमांकावर राहुल गांधी यांचे युट्युब चॅनेल आणि 5 कोटी 80 लाख दर्शकांनी पाहिले. दुसऱ्या क्रमांकावर आम आदमी पार्टीचे युट्युब चॅनेल आहे. या चॅनलला दोन कोटी 80 लाख दर्शकांची पसंती लाभली आहे. तिसऱ्या क्रमांकावर काँग्रेस पक्षाचे youtube चॅनल 2 कोटी 60 लाख लोकांनी पाहिले, तर चौथ्या क्रमांकावर असलेल्या पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या youtube चॅनलला या आठवड्यात 1 कोटी 50 लाख दर्शक मिळाले. पंतप्रधान मोदी यांच्या youtube चॅनलच्या सबस्क्राईब संख्या दोन कोटी वीस लाख एवढी आहे. राहुल गांधी यांच्या youtube चॅनल सबस्क्राईबची संख्या 45 लाख एवढीच आहे. 

2024 च्या निवडणुकीत ट्विटरची भूमिका

ट्विटर राजकीय पक्षांसाठी आणि या निवडणुकीसाठी एक महत्त्वपूर्ण घटक बनले आहे. या वर्षभरात प्रत्येक पक्षाच्या फाॅलोअर्समध्ये सातत्याने वाढ होत आहे. मात्र, जानेवारीमध्ये आम आदमी पार्टीचे सुमारे 1200 फॉलोअर्स कमी झाले. ट्विटरवर भाजपचे जानेवारी आणि फेब्रुवारीमध्ये मासिक 1.2 लाख फाॅलोअर्स सातत्याने वाढले. मार्चमध्ये 1.7 लाख नवीन फाॅलोअर्स वाढले. एनालिटिक्स फर्म सोशल ब्लेडच्या मते (According to analytics firm Social Blade) काँग्रेस पक्षाच्या इंस्टाग्राम फॉलोअर्समध्ये जानेवारीमध्ये 59 हजार, फेब्रुवारीमध्ये 70 हजार आणि मार्चमध्ये 1.08 लाखांहून अधिक वाढ झाली आहे. त्याचप्रमाणे, टीएमसीचे जानेवारीमध्ये 1,600, फेब्रुवारीमध्ये 1,800 आणि मार्चमध्ये 6,400 फॉलोअर्स वाढले.

भाजपच्या यूट्यूब चॅनेलच्या फाॅलोअर्समध्ये सातत्याने घट 

आम आदमी पक्षाने सातत्याने नवीन फाॅलोअर्स मिळवत YouTube वर उल्लेखनीय यश मिळवले आहे. याउलट, भाजपच्या यूट्यूब चॅनेलच्या फाॅलोअर्समध्ये सातत्याने घट होत आहे. दिल्लीचे मुख्यमंत्री अरविंद केजरीवाल यांच्या आम आदमी पक्षाने तीन महिन्यांत त्यांच्या YouTube चॅनेलवर 5.9 लाख फाॅलोअर्स जोडले. मार्चमध्ये 3.6 लाखांहून अधिक फाॅलोअर्सची वाढ झाली. दिल्लीतील एका कथित दारू घोटाळ्यात ED ने केजरीवाल यांना अटक केली आहे.  याच काळात भाजपच्या यूट्यूब चॅनलचे 5.3 लाख फाॅलोअर्स वाढले, तर काँग्रेसच्या चॅनेलचे 5 लाख फाॅलोअर्स वाढले. टीएमसीच्या चॅनेलवर केवळ 28 हजार फाॅलोअर्सची माफक वाढ झाली आहे.

फाॅलोअर्समध्ये घट झाली असूनही, भाजपच्या यूट्यूब चॅनेलवर रिलीझ झालेल्या व्हिडिओंना लाखो व्ह्यूज मिळाले, तीन महिन्यांत एकूण 43 कोटींहून अधिक व्ह्यूज झाले. जवळून पाहिल्यास, आम आदमी पार्टीच्या व्हिडिओंना 30.78 कोटी व्ह्यूज मिळाले, तर काँग्रेसच्या व्हिडिओंना 16.69 कोटी व्ह्यूज मिळाले. टीएमसीच्या यूट्यूब चॅनेलने आकडेवारीनुसार 9.3 कोटी व्ह्यूज नोंदवले आहेत. यावेळी, राजकीय पक्ष प्रथमच मतदारांपर्यंत पोहोचण्यासाठी सक्रियपणे इन्स्टाग्रामवर ऑनलाइन मोहीम राबवत आहेत. अलीकडील विश्लेषणातून असे दिसून आले आहे की डिसेंबर 2023 ते मार्च 2024 दरम्यान, मेटा प्लॅटफॉर्ममधील ऑनलाइन प्रचारावर राजकीय पक्षांनी केलेल्या खर्चाचा सर्वात मोठा वाटा इन्स्टाग्रामचा होता.

तीन महिन्यांत काँग्रेसने या वर्षी इंस्टाग्रामवर सर्वाधिक फॉलोअर्स मिळवले आहेत. त्यांच्या इन्स्टाग्राम पेजवर 13.2 लाख फॉलोअर्स वाढले आहेत. भाजपच्या पेजला 8.5 लाख फॉलोअर्स आणि आम आदमी पार्टीच्या पेजला 2.3 लाख फॉलोअर्स मिळाले. याउलट, टीएमसीच्या इंस्टाग्राम पेजवर केवळ 6 हजार फॉलोअर्सची वाढ झाली आहे.

सोशल मीडियावर कोणत्या नेत्याचे वर्चस्व आहे?

राहुल गांधी, अरविंद केजरीवाल आणि ममता बॅनर्जी हे इतर नेत्यांच्या तुलनेत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सर्व सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर वर्चस्व कायम राखले आहे. जानेवारी ते मार्च या काळात पीएम मोदींच्या ट्विटरवर 26 लाख नवीन फॉलोअर्स वाढले, तर राहुल गांधींचे फॉलोअर्स अंदाजे 5 लाखांनी वाढले. अरविंद केजरीवाल यांचे एक लाख फॉलोअर्स वाढले आणि ममता बॅनर्जी यांचे याच काळात 52 हजार फॉलोअर्स वाढले.

तीन महिन्यांत 1,365 वेळा पोस्ट करत, नेत्यांमध्ये ट्विटवर सर्वात सक्रिय म्हणून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी देखील वेगळे आहेत. त्या तुलनेत राहुल गांधींनी केवळ 187 वेळा पोस्ट केले, तर केजरीवाल यांनी या काळात 270 वेळा पोस्ट केले. इंस्टाग्रामवर, पीएम मोदींचे 8.8 कोटी फॉलोअर्स आहेत, ज्यात जानेवारी ते मार्च दरम्यान अतिरिक्त 52 लाख फॉलोअर्स वाढले आहेत. याउलट राहुल गांधींचे 12 लाख फॉलोअर्स वाढले, तर केजरीवाल यांना 3 लाख फॉलोअर्स मिळाले. राहुल गांधी आणि अरविंद केजरीवाल यांच्या एकत्रित दृश्यांना मागे टाकून तीन महिन्यांत त्यांच्या व्हिडिओंनी 47.7 कोटी व्ह्यूज मिळवून PM मोदींची लोकप्रियता YouTube वर पसरली आहे. असे असूनही राहुल गांधींच्या YouTube चॅनेलने 50 लाख फाॅलोअर्स वाढवले आहेत, तर PM मोदींच्या चॅनेलचे 2.4 लाख फाॅलोअर्स वाढले आहेत.

इतर महत्वाच्या बातम्या