Hindi Day 2023 : 14 सप्टेंबर 1949 दिवशी संविधान सभेने देवनागरी लिपीमध्ये लिहलेल्या हिंदी भाषेचा भारताची राजभाषा म्हणून निवड केली. या दिवसाचं औचित्य साधून 14 सप्टेंबर हा दिवस हिंदी दिवस म्हणून साजरा केला जातो. भारतामध्ये 14 सप्टेंबर हा दिवस राष्ट्रीय हिंदी दिवस म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी भारतामध्ये हिंदी भाषेतलं सौंदर्य, त्यामधील साहित्य जगासमोर आणण्यासाठी विशेष प्रयत्न केले जातात. राष्ट्रीय हिंदी दिवसाच्या निमित्ताने देशभरात सरकारी कार्यालयांमध्ये खास कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. या माध्यमातून हिंदी राजभाषेचा प्रसार केला जातो.
भारतीय संविधान कोणत्याही भाषेला राष्ट्रभाषेचा दर्जा देत नाही. परंतु कलम 343 नुसार देवनागरी लिपीतील हिंदी ही केंद्र सरकारची अधिकृत भाषा आहे. हिंदी, इंडो-आर्यन भाषा, इंग्रजी आणि मंदारिन चायनीज नंतर जागतिक स्तरावर सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे. अनेक अहवालांनुसार, जगभरातील 600 दशलक्ष लोक एकमेकांशी संवाद साधण्यासाठी हिंदी भाषेचा वापर करतात.
हिंदी दिन कधी साजरा केला जातो?
हिंदी दिन भारताच्या अधिकृत भाषांपैकी एक म्हणून स्वीकारल्याच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 14 सप्टेंबर रोजी हिंदी दिन साजरा केला जातो.
हिंदी दिनाचा इतिहास
भारताच्या संविधान सभेने 14 सप्टेंबर 1949 रोजी देवनागरी लिपीत लिहिलेल्या हिंदीला भारताची अधिकृत भाषा म्हणून स्वीकारले. पहिला हिंदी दिन 14 सप्टेंबर 1953 रोजी अधिकृतपणे साजरा करण्यात आला. हिंदीला अधिकृत भाषांपैकी एक म्हणून स्वीकारण्यामागील कारण म्हणजे बहुभाषिक राष्ट्रात प्रशासन सुलभ करणे. हिंदी ही राजभाषा म्हणून स्वीकारण्यासाठी अनेक लेखक, कवी आणि कार्यकर्त्यांनीही प्रयत्न केले.
हिंदी दिनाचं महत्त्व
हिंदी दिन साजरा करण्यामागील एक कारण म्हणजे देशातील इंग्रजी भाषेचा वाढता कल आणि हिंदीकडे होणारे दुर्लक्ष थांबविणे. महात्मा गांधींनीही हिंदीला लोकांची भाषा म्हटले होते. हिंदी दिवसानिमित्त देशभरात अनेक साहित्यिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात, ज्यामध्ये लोक हिंदी साहित्याच्या महान कार्यांचा गौरव करतात. राजभाषा कीर्ती पुरस्कार आणि राजभाषा गौरव पुरस्कार देखील हिंदी दिवसात मंत्रालय, विभाग, सार्वजनिक क्षेत्रातील युनिट्स (पीएसयू), राष्ट्रीयीकृत बँका आणि नागरिकांना त्यांच्या योगदानासाठी आणि हिंदीच्या प्रचारासाठी दिले जातात. 14 सप्टेंबर रोजी शाळा-महाविद्यालयांमध्येही हिंदी दिनाच्या महत्त्वाबाबत कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे.
महत्त्वाच्या बातम्या :