शेतजमिनीवर आयकर आकारला जातो का? शेतजमिनीवरील कराचे नियम काय? 

आज आपण कोणत्‍या प्रकरणांमध्‍ये शेतजमिनीवर आयकर भरावा लागतो आणि कोणत्या बाबतीत कर आकारला जात नाही, याबाबतची माहिती पाहणाआहोत. 

Tax on Farm Land: शेतीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर आयकर (income tax) आकारला जात नाही, असा सर्वसाधारण समज आहे. यासोबतच शेतजमिनीच्या विक्रीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर आयकर आकारला जात नाही, असेही अनेकांचे मत आहे. मात्र, असे मानणे चुकीचे आहे. आज आम्‍ही तुम्‍हाला कोणत्‍या प्रकरणांमध्‍ये शेतजमिनीवर आयकर भरावा लागतो आणि कोणत्या बाबतीत कर आकारला जात नाही, याबाबतची माहिती सांगणार आहोत.

शेतजमिनीचे दोन प्रकार आहेत

दोन प्रकारच्या शेतजमिनी आहेत. पहिली श्रेणी म्हणजे ग्रामीण म्हणजे ग्रामीण भागातील शेतजमीन आणि दुसरी श्रेणी म्हणजे शहरी म्हणजेच शहरी भागातील शेतजमीन. असे अनेक क्षेत्र आहेत जे शहरांमध्ये येतात, परंतू, तेथे शेतजमीनही आहेत आणि लोक शेती करतात. परंतू, प्राप्तिकरानुसार त्यांना शेतजमीन म्हणून ग्राह्य धरले जात नाही.

आयकर कायदा काय म्हणतो?

प्राप्तिकर कायद्यात कोणत्या जमिनी शेतजमीन मानल्या जातात, हे आयकर कायद्याच्या कलम 2 (14) मध्ये स्पष्ट केले आहे. जर तुमची शेतजमीन नगरपालिका, अधिसूचित क्षेत्र समिती, नगर क्षेत्र समिती किंवा कॅन्टोन्मेंट बोर्डामध्ये असेल आणि तिची लोकसंख्या 10,000 किंवा त्याहून अधिक असेल, तर ही जमीन प्राप्तिकर कायद्यानुसार शेतजमीन नाही. महापालिका किंवा कॅन्टोन्मेंट बोर्डाची लोकसंख्या 10 हजाराहून अधिक परंतु 1 लाखापर्यंत असेल, तर 2 किलोमीटरच्या परिघात येणारी जमीन शेतजमीन नाही. जर महापालिका किंवा कॅन्टोन्मेंट बोर्डाची लोकसंख्या 1 लाखापेक्षा जास्त परंतू, 10 लाखांपर्यंत असेल, तर त्याच्या आजूबाजूच्या 6 किलोमीटरच्या त्रिज्येतील क्षेत्र ही शेतजमीन नाही. त्याचप्रमाणे नगरपालिका किंवा कॅन्टोन्मेंटची लोकसंख्या 10 लाखांपेक्षा जास्त असल्यास, 8 किलोमीटरपर्यंतच्या परिसरात असलेली जमीन शेतजमीन म्हणून गणली जाणार नाही.

या जमिनींवर कर आकारला जाणार नाही

जर तुमची शेतजमीन नमूद केलेल्या कार्यक्षेत्रात येत नसेल, तर ती प्राप्तिकर कायद्याच्या दृष्टीनं शेतजमीन म्हणून गणली जाईल. प्राप्तिकर कायद्यानुसार शेतजमीन ही भांडवली मालमत्ता मानली जात नाही. अशा परिस्थितीत, त्याच्या विक्रीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर कोणताही भांडवली नफा कर आकारला जाणार नाही. जर तुमची शेतजमीन वर नमूद केलेल्या श्रेणींमध्ये येत असेल तर ती भांडवली मालमत्ता समजली जाईल. त्यांना शहरी शेती जमीन म्हणतात आणि त्यांच्या विक्रीतून मिळणाऱ्या नफ्यावर भांडवली नफा कर भरावा लागेल.

आयकर दर याप्रमाणे ठरवला जाईल

जर जमीन (शहरी शेतीची जमीन) 24 महिने ठेवल्यानंतर विकली गेली तर नफा दीर्घकालीन भांडवली नफा मानला जाईल. यावर इंडेक्सेशन बेनिफिटसह 20 टक्के कर लागेल. 24 महिन्यांच्या आत विक्री झाल्यास, नफ्यावर अल्पकालीन भांडवली नफा कर आकारला जाईल. तुमच्या कर स्लॅबनुसार भांडवली नफ्याच्या रकमेवर कर आकारला जाईल.

महत्त्वाच्या बातम्या: