Senior citizen savings scheme : ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (Senior citizen savings scheme ) ही सरकार प्रणित बचत योजना आहे. जिथे मुद्दल आणि व्याज सरकारद्वारे दिले जाते. या योजनेअंतर्गत खाते पोस्ट ऑफिस किंवा शेड्युल्ड कमर्शियल बँकेत उघडता येते. 60 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाची व्यक्ती किंवा 55 वर्षे किंवा त्याहून अधिक परंतु 60 वर्षांपेक्षा कमी वयाची व्यक्ती आणि जो सेवानिवृत्तीच्या तारखेला निवृत्त झाला अशा व्यक्ती खाते उघडण्यास पात्र आहेत.


किमान 1000 आणि कमाल 30 लाख रुपये ठेवून खाते उघडता येते. ते एकल किंवा संयुक्त खाते म्हणून उघडता येते. SCSS दरवर्षी 8.2 टक्के व्याजदर देते. दर तिमाहीत दर सुधारित केला जातो. महागाई, बाजार परिस्थिती आणि इतर घटक लक्षात घेऊन अंतिम दर निश्चित केला जातो. ज्येष्ठ नागरिक बचत योजनेचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा आहे. तो वाढवताही येतो.


योजनेतील नवीन बदल काय?


7 नोव्हेंबर 2023 रोजीच्या अधिसूचनेत अर्थ मंत्रालयाने अनेक बदल केले आहेत.


1. एक नवीन तरतूद जोडण्यात आली आहे, ज्यात असे म्हटले आहे की, “सरकारी कर्मचाऱ्याच्या जोडीदाराला या योजनेंतर्गत खाते उघडण्याची परवानगी असेल. जर पन्नास वर्षे वयोगटातील सरकारी कर्मचारी आणि त्याच्या सेवेदरम्यान मृत्यू झाला असेल तर इतर निर्दिष्ट अटी पूर्ण करण्यासाठी. येथे, सरकारी कर्मचार्‍यांमध्ये सर्व केंद्र आणि राज्य सरकारी कर्मचार्‍यांचा समावेश आहे. ते सेवानिवृत्ती लाभ किंवा मृत्यू नुकसान भरपाईसाठी पात्र आहेत.


2. हयात कर्मचारी आणि सेवेत असताना मरण पावलेल्या पात्र सरकारी कर्मचार्‍यांना सेवानिवृत्तीच्या लाभांसाठी स्वीकार्य आर्थिक सहाय्य मिळाल्याच्या तारखेपासून तीन महिन्यांच्या आत खाते उघडले जाऊ शकते. यापूर्वी ही मुदत एक महिन्याची होती आणि तीही केवळ जिवंत व्यक्तीसाठी.


3. खातेदार मॅच्युरिटीच्या तारखेपासून एक वर्षाच्या कालावधीत किंवा तीन वर्षांच्या प्रत्येक ब्लॉक कालावधीच्या समाप्तीच्या तारखेपासून फॉर्म-4 मध्ये अर्ज करून पुढील तीन वर्षांच्या ब्लॉक कालावधीसाठी खाते वाढवू शकतो. यापूर्वी ही सुविधा एकदाच वापरावी लागत होती.


4. मॅच्युरिटीनंतर खाते वाढवल्यास, अशा खात्यात जमा केलेल्या रकमेवर मॅच्युरिटीच्या तारखेला किंवा आधीच्या विस्तारित मॅच्युरिटीच्या तारखेला योजनेला लागू होणाऱ्या दराने व्याज मिळेल. मुदतपूर्तीच्या तारखेला आकारले जाणारे व्याज वाढीव कालावधीसाठी लागू होते, असे यापूर्वी सांगण्यात आले होते.


5. मुदतवाढीच्या तारखेपासून एक वर्ष पूर्ण होण्याआधी खाते बंद केले असल्यास, ठेव रकमेच्या एक टक्के इतकी रक्कम वजा केली जाईल आणि उर्वरित रक्कम खातेदाराला दिली जाईल.


6) ज्येष्ठ नागरिक बचत योजनेसाठी कमाल ठेव मर्यादा 15 लाखांवरून 30 लाख करण्यात आली आहे. ती 1 एप्रिल 2023 पासून लागू करण्यात आली आहे.


खाते बंद होण्याच्या अटी काय ?


खाते उघडल्याच्या तारखेपासून एक वर्षापूर्वी खाते बंद केल्यास, खात्यात जमा केलेल्या रकमेवर भरलेले व्याज जमा केलेल्या रकमेतून वसूल केले जाईल आणि उर्वरित रक्कम खातेदाराला दिली जाईल. खाते एक वर्षाच्या समाप्तीनंतर परंतु ते उघडण्याच्या तारखेपासून दोन वर्षे पूर्ण होण्यापूर्वी बंद केले असल्यास, ठेव रकमेच्या दीड टक्के इतकी रक्कम वजा केली जाईल. खाते उघडल्याच्या तारखेपासून दोन वर्षांची मुदत संपल्यानंतर किंवा नंतर बंद केल्यास, ठेव रकमेच्या एक टक्के इतकी रक्कम कापली जाईल.


खातेधारकांसाठी कर परिणाम काय?


आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत एका आर्थिक वर्षात 1.5 लाख रुपयांपर्यंतचा दावा केला जाऊ शकतो. कर स्लॅब दरांनुसार व्याज भरणे कर आकारणीच्या अधीन आहे. शिवाय, तुमचे व्याज उत्पन्न एका वर्षात 50,000 पेक्षा जास्त असल्यास, ते स्त्रोतावर कर वजा (TDS) च्या अधीन आहे.


महत्त्वाच्या बातम्या: