LPG Cylinder Lifecycle : जर तुम्ही घरी स्वयंपाक करण्यासाठी LPG सिलेंडर (cylinder) वापरत असाल तर ही बातमी तुमच्यासाठी खूप महत्वाची आहे. गेल्या पाच वर्षांत देशात एलपीजी सिलिंडरमुळं एकूण 4 हजार 82 अपघात झाले आहेत. अशा परिस्थितीत, तुमच्या घरात येणार्‍या एलपीजी सिलिंडरचे आयुष्य किती काळ आहे हे जाणून घेणे खूप महत्त्वाचे आहे. तसेच कोणतीही दुर्घटना घडल्यास विम्याची काय तरतूद आहे? याबाबतची माहिती असणं देखील महत्वाचं आहे.
एलपीजी सिलिंडरच्या सुरक्षेचा मुद्दा संसदेत उपस्थित
लोकसभेत पेट्रोलियम मंत्र्यांना एलपीजी सिलिंडरच्या सुरक्षिततेच्या मानकांबाबत प्रश्न विचारण्यात आला. ज्यामध्ये सिलिंडरचे सरासरी आयुष्य आणि सरासरी पुनर्वापराचा कालावधी समाविष्ट आहे. पेट्रोलियम मंत्र्यांना असेही विचारण्यात आले की, घरगुती एलपीजी सिलिंडर अनेक वर्षांपासून रिसायकलिंग न करता वापरला जात आहे. त्यामुळं सिलिंडर स्फोटाच्या घटना समोर आल्या आहेत. गेल्या पाच वर्षांत अशा किती सिलिंडर स्फोटाच्या घटना घडल्या आहेत. या प्रश्नावर पेट्रोलियम राज्यमंत्री रामेश्वर तेली यांनी आपल्या लेखी उत्तरात सांगितले की, एलपीजी सिलिंडर भारतीय मानकांनुसार तयार केले जातात. सिलिंडरची प्रत्येक बॅच पाठवण्यापूर्वी, भारतीय मानक ब्युरोद्वारे चाचणी केली जाते. BIS प्रमाणपत्र प्राप्त केल्यानंतर, मुख्य स्फोटक नियंत्रक (CCoE), नागपूर किंवा त्यांच्या प्रतिनिधीद्वारे सिलिंडरमध्ये LPG भरण्याची परवानगी दिली जाते.
10 वर्षांनंतर प्रत्येक सिलिंडरची चाचणी अनिवार्य
पेट्रोलियम राज्यमंत्री म्हणाले की, गॅस सिलिंडर नियम 2016 नुसार प्रत्येक सिलिंडरची चाचणी अत्यंत आवश्यक आहे. उत्पादनाच्या तारखेपासून 10 वर्षांनी सिलेंडरची पुन्हा चाचणी केली जाते. यानंतर, दर पाच वर्षांनी चाचणी आवश्यक आहे. PESO (पेट्रोलियम आणि एक्सप्लोसिव्ह सेफ्टी ऑर्गनायझेशन) च्या नियमांनुसार सुरक्षा लक्षात घेऊन सिलिंडर चाचणी केली जाते.
एलपीजी सिलिंडरच्या अपघातांची ही कारणे
रामेश्वर तेली यांनी सांगितले की, ज्या सिलेंडरची चाचणी करायची आहे, तो एलपीजी फिलिंग प्लांटमध्ये वेगळा ठेवला जातो आणि वापरण्यापूर्वी त्याची चाचणी केली जाते. ज्या एलपीजी सिलिंडरची चाचणी करायची आहे तो भरलेला किंवा पाठवला जात नाही. एलपीजी सिलिंडरच्या अपघातांची अनेक कारणे आहेत. ज्यामध्ये सिलिंडरमधून गळती होणे, एलपीजी घरगुती सिलिंडरमधून बिगर घरगुती सिलिंडरमध्ये हस्तांतरित करणे, मंजूर नसलेल्या उपकरणांचा वापर, ग्राहकांच्या घरात चुकीचा वापर, नळीच्या पाईपमध्ये बिघाड. एलपीजी सिलिंडर वेळेवर न बदलणे, ओ-रिंग बिघडणे, एलपीजी नळीतून गळती होणे, गॅस स्टोव्हमधून गळती होणे आणि इतर कारणांमुळे जास्त उष्णता यामुळेही एलपीजी सिलिंडर फुटू शकतो. गेल्या पाच वर्षांत एलपीजी सिलिंडरचे 4082 अपघात झाले आहेत.
एलपीजी ग्राहकांना विमा संरक्षण मिळते
पेट्रोलियम मंत्र्यांना एलपीजी सिलिंडरमुळे होणाऱ्या अपघातांमुळे भरपाईच्या तरतुदीबाबत प्रश्न विचारण्यात आले, तेव्हा रामेश्वर तेली म्हणाले की, तेल विपणन कंपन्या (ओएमसी) तेल उद्योगासाठी सार्वजनिक दायित्व धोरणांतर्गत विमा पॉलिसी घेतात. ज्यामध्ये सर्व एलपीजी ग्राहकांचा समावेश होतो. ज्यांची OMC सह नोंदणीकृत आहे. ज्यांची नोंदणी केली आहे ते समाविष्ट आहेत. या पॉलिसीमध्ये तेल विपणन कंपन्या एलपीजीमुळे होणाऱ्या अपघातांमुळे झालेल्या नुकसानीची भरपाई विमा पॉलिसीद्वारे करतात. ज्यामध्ये वैयक्तिक अपघात संरक्षण अंतर्गत मृत्यू झाल्यास, 6 लाख रुपयांचे कव्हर उपलब्ध आहे. प्रति व्यक्ती 2 लाख रुपयांचा समावेश असलेल्या प्रत्येक घटनेसाठी 30 लाख रुपयांचा वैद्यकीय खर्च कव्हर करण्याची तरतूद आहे. ग्राहकाच्या नोंदणीकृत मालमत्तेचे नुकसान झाल्यास, 2 लाख रुपयांपर्यंतचे कव्हर उपलब्ध आहे.
महत्त्वाच्या बातम्या: