Success story: अलीकडच्या काळात उच्च शिक्षण घेतलेले काही तरुण शेतीत चांगले प्रयोग करताना दिसत आहेत. तर काही जण मोठ्या पगाराची नोकरी सोडून शेतीत रमत आहेत. एका अशाच MBA आणि अभियांत्रिकीची पदवी घेतलेला तरुण शेतकऱ्यानं विषमुक्त शेतीचा यशस्वी प्रयोग केला आहे. बहुराष्ट्रीय कंपनीतील मोठे पॅकेज सोडून हा तरुण शेती करत आहेत. रजनीश सिंग असं या उत्तर प्रदेशातील जौनपूरच्या तरुण शेतकऱ्याचं नाव आहे.
पशुपालन, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन तसेच स्प्रिंकलरद्वारे सेंद्रिय शेती
रजनीश सिंग यांनी एमबीएची पदवी घेतल्यानंतर एका बहुराष्ट्रीय कंपनीत मोठ्या पॅकेजवर नोकरी मिळवली. आता त्यांनी नोकरी सोडून विषमुक्त शेती करण्यास सुरुवात केली आहे. शेतीकडे परतणे हा त्याच्यासाठी योगायोग होता. भावाचा कर्करोगाने मृत्यू झाल्यानंतर त्यांनी विषमुक्त शेती करून लोकांना आजारांपासून वाचवण्याचा निर्णय घेतला. शेतीमध्ये रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांच्या वाढत्या वापरामुळे लोक गंभीर आजारांना बळी पडत आहेत. अशा परिस्थितीत रजनीश आता गावातील त्यांच्या 30 एकर शेतात एकात्मिक शेती करतात. यामध्ये ते पशुपालन, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन तसेच स्प्रिंकलरद्वारे सेंद्रिय शेती करत आहेत. शेतीतून त्यांना दरवर्षी 60 लाखांहून अधिक उत्पन्न मिळत आहे. आज त्यांच्या मॉडेलचे कृषी विभागाकडून कौतुक तर होत आहेच पण बिहारमधील शेतकरीही त्यांच्याकडे प्रशिक्षणासाठी येत आहेत.
एमबीए पास तरुणांची विषमुक्त शेती
जौनपूर जिल्ह्यातील जलालपूर भागातील नवापुरा गावातील रहिवासी असलेल्या रजनीश सिंह यांना आपण शेती करू असे कधीच वाटले नव्हते. तो मुंबईत एका मल्टीनॅशनल कंपनीत चांगल्या पगारावर काम करत होता. पण एके दिवशी त्याच्या आयुष्यात असं काही घडलं, ज्यामुळं त्याला त्याची चांगली नोकरी सोडून गावी परतावं लागलं. रजनीश सिंगने तर शेतकऱ्याला सांगितले की, त्याचा भाऊ कर्करोगाने मरण पावला. त्यांनी कोणतेही औषध घेतले नाही, तरीही दूषित अन्नामुळे त्यांना कर्करोग झाला. या घटनेमुळं त्याने गावात येऊन विषमुक्त शेती करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी 30 एकर जमिनीवर एकात्मिक शेती सुरू केली. त्यांनी आपल्या शेतावर मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन, पशुपालन तसेच बागायती आणि शेती सुरू केली. 2020 मध्ये, या शेतीद्वारे, त्यांनी कोविड युगात त्यांच्या आसपासच्या लोकांना शेतीच्या नवीन युक्त्या शिकवल्या. आता ते जौनपूर जिल्ह्यात मत्स्यपालनातून दरवर्षी 30 लाख रुपयांहून अधिक कमाई करत आहेत.
रजनीश सिंह यांनी 8 एकर जमिनीवर सहा स्वतंत्र तलाव बनवले आहेत. या तलावात विविध जातींचे मासे पाळले जातात. ते तलावातील माशांची काळजी घेतात. ते शेतकऱ्यांना स्वस्त दरात विकतात. दरवर्षी मत्स्यपालनातून ते 30 लाखांहून अधिक उत्पन्न घेत आहेत. मत्स्यपालनासोबतच त्यांनी तलावाच्या काठावर आंबा, पेरू, केळी, ढोलकीची झाडे लावली असून त्यातून त्यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळत आहे. त्यांचा हा फॉर्म्युला पाहून कृषी विभागाने त्यांना अनेक सन्मान दिले आहेत.
घरगुती कुक्कुटपालनातून उत्पन्न वाढले
कुक्कुटपालन क्षेत्रात उत्तर प्रदेश झपाट्याने प्रगती करत आहे. रजनीश यांनी कंपनी आधारित लेयर पोल्ट्री फार्म तसेच देशी जातीचा पोल्ट्री फार्म देखील सुरू केला. देसी पोल्ट्री फार्ममध्ये शेतीसोबतच तो मोरिंगा पालाही खाऊ घालतो. त्यांच्या देसी कोंबड्यांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. आज त्यांच्या फार्ममध्ये 500 कोंबड्या आहेत, ज्यातून त्यांना अंडी देखील मिळत आहेत. देशी कोंबड्यांना चांगला भाव मिळतो. आता त्यांची संख्या वाढल्याने ते वेगाने काम करत आहेत. थंडीच्या मोसमात स्थानिक चिकनचा भाव 500 रुपये किलोवर पोहोचला आहे. शेतीवर आधारित कुक्कुटपालनातून दरवर्षी 15 लाखांहून अधिक कमाई होत असल्याचे त्यांनी सांगितले.
स्प्रिंकलरद्वारे कमी पाण्यात शेती
ग्रामीण भागात शेती ही बहुतांशी कूपनलिका आणि कालव्याच्या पाण्यातून केली जाते. पण जौनपूरचे रहिवासी रजनीश सिंग हे स्प्रिंकलरद्वारे शेती करत आहेत. स्प्रिंकलरद्वारे शेती केल्यास 50 टक्क्यांहून अधिक पाण्याची बचत होते, तर उत्पादनातही 15 ते 20 टक्के वाढ होत असल्याचे त्यांनी शेतकऱ्यांना सांगितले. त्यांना शासनाच्या स्प्रिंकलर योजनेची मदत मिळाली आहे. आज ते संपूर्णपणे स्प्रिंकलरद्वारे गहू, मोहरी आणि बटाट्याची लागवड करतात. स्प्रिंकलरद्वारे शेती केल्याने शेतात ओलावा टिकून राहतो, ज्यामुळे झाडांची वाढ आणि उत्पादनही सुधारते.
महत्त्वाच्या बातम्या: