Raksha Bandhan 2025: रक्षाबंधनचा सण अवघ्या 2 दिवसांवर येऊन ठेपलाय. यंदा 2025 मध्ये 9 ऑगस्ट रोजी रक्षाबंधनाचा सण साजरा केला जात आहे. या दिवशी बहिणी आपल्या भावांना राखी बांधतात. त्याच वेळी, आजकाल लोक रक्षाबंधनाच्या दिवशी भावाव्यतिरिक्त इतरांना राखी बांधतात, परंतु धार्मिक ग्रंथांमध्ये असे काही नातेसंबंध सांगितले आहेत, ज्यांना राखी बांधू नये. नेमकं काय म्हटलंय.. जाणून घ्या..
भाऊ व्यतिरिक्त 'या' लोकांना राखी अजिबात बांधू नये!
वैदिक पंचांगानुसार, रक्षाबंधनाचा सण श्रावण महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरा केला जातो. आजकाल लोकांनी घरात उपस्थित असलेल्या जवळजवळ सर्व पुरुषांना राखी बांधण्यास सुरुवात केली आहे. खरं तर रक्षाबंधन हा हिंदू संस्कृतीचा एक पवित्र सण आहे, जो भाऊ आणि बहिणीमधील प्रेम आणि संरक्षणाचे बंधन प्रतिबिंबित करतो. या दिवशी बहिणी आपल्या भावांना राखी बांधतात, जे त्यांच्यातील विश्वास आणि आपुलकीचे प्रतीक आहे. हा सण विशिष्ट नातेसंबंध आणि परंपरांवर आधारित आहे. काही नात्यांमध्ये राखी बांधणे योग्य मानले जात नाही, कारण त्यामुळे नात्याचे स्वरूप बदलू शकते किंवा सामाजिक श्रद्धांविरुद्ध जाऊ शकते.
राखी बांधण्याची परंपरा आणि त्याचे महत्त्व
'महाभारत' आणि 'भविष्य पुराण' सारख्या प्राचीन ग्रंथांमध्ये रक्षाबंधनाचा उल्लेख आहे. हा सण भाऊ आणि बहिणीमधील प्रेम, आपुलकीचे बंधन मजबूत करतो. शास्त्रांनुसार, राखी फक्त अशा पुरुषांना बांधली पाहिजे, ज्यांना बहीण भाऊ म्हणून स्वीकारते, मग ते रक्ताचे नाते असोत किंवा सामाजिकदृष्ट्या भावाच्या समतुल्य असोत. राखी बांधणे ही एक आध्यात्मिक आणि सामाजिक कृती आहे, जी नात्यांचे पावित्र्य राखते. चुकीच्या नात्यांमध्ये राखी बांधल्याने सामाजिक आणि कौटुंबिक गोंधळ निर्माण होऊ शकतो. धार्मिक ग्रंथांमध्ये अशा काही नात्यांचा उल्लेख आहे, ज्यांच्याशी राखी बांधू नये. कोणाला राखी बांधू नये हे जाणून घेऊया.
पती
धार्मिक मान्यतेनुसार, पत्नीने पतीला राखी बांधणे पूर्णपणे अयोग्य मानले जाते. पती-पत्नीचे नाते प्रेम, विश्वास आणि वैवाहिक बंधनावर आधारित असते, जे भाऊ आणि बहिणीच्या नात्यापेक्षा मूलभूतपणे वेगळे आहे. राखी बांधल्याने या नात्याचे पावित्र्य आणि स्वरूप प्रभावित होऊ शकते. शास्त्रात उल्लेख केल्याप्रमाणे पतीला 'परमेश्वर' चे रूप म्हणून देखील वर्णन केले आहे, म्हणजेच त्याचे स्थान भावापेक्षा वेगळे आणि वेगळे आहे. सामाजिकदृष्ट्या देखील, सर्व हिंदू समुदायांमध्ये पतीला राखी बांधणे अस्वीकार्य आहे. असे केल्याने नात्यात गैरसमज किंवा अस्वस्थता निर्माण होऊ शकते.
सासरे
शास्त्रात म्हटल्याप्रमाणे, सासऱ्याला राखी बांधणे देखील योग्य नाही. सासऱ्यांशी असलेले नाते हे वडिलांसारखे आहे, जे आदर आणि सन्मानाचा आधार आहे. राखी बांधल्याने हे नाते भाऊ-बहिणीच्या नात्यात बदलू शकते, जे सामाजिक आणि कौटुंबिक दृष्टिकोनातून अस्वीकार्य आहे. 'गृह्यसूत्र' सारख्या धर्मग्रंथांमध्ये, सासऱ्याला कुटुंबाचा प्रमुख आणि वडिलांच्या बरोबरीचे मानले जाते. राखी बांधणे या नात्यातील प्रतिष्ठेच्या विरुद्ध मानले जाते. सामाजिक रीतिरिवाजांमध्ये, सासऱ्यांबद्दलचा आदर टिळक, भेटवस्तू किंवा सेवेद्वारे व्यक्त केला जातो. सासरच्यांना राखी बांधण्याची प्रथा कोणत्याही हिंदू समाजात प्रचलित नाही.
मोठे दीर
शास्त्रात म्हटल्याप्रमाणे, पतीच्या मोठ्या भावाला म्हणजेच दीरांना राखी बांधणे देखील अयोग्य मानले जाते. दीराशी असलेले नाते औपचारिक आणि आदरयुक्त असते. राखी बांधल्याने नात्याचे स्वरूप बदलू शकते, जे बहुतेक कुटुंबांमध्ये स्वीकार्य नाही. शास्त्रांमध्ये मोठ्या दीरांना कुटुंबातील मोठा भाऊ म्हणून आदर देण्याचे म्हटले आहे, परंतु हे नाते सासरच्यांच्या संदर्भात आहे, भाऊ-बहिणीला नाही. उत्तर भारत, दक्षिण भारत आणि इतर प्रदेशांमध्ये जेठला राखी बांधली जात नाही.
नणंदेचे पती
धार्मिक मान्यतेनुसार, नणंदेच्या पतीला राखी बांधणे देखील योग्य नाही. राखी बांधल्याने नात्यात गोंधळ किंवा गैरसमज निर्माण होऊ शकतो. 'भविष्य पुराण'मध्ये राखीचा उल्लेख फक्त भावंडांच्या नात्यांसाठी केला आहे आणि नणंदेच्या पतीचे वर्णन कुटुंबातील जावई म्हणून केले आहे. सामाजिकदृष्ट्या, नणंदेच्या पतीला राखी बांधण्याची प्रथा जवळजवळ नगण्य आहे.
छोटा दीर
धार्मिक मान्यतेनुसार, राखी पतीचा छोटा भाऊ म्हणजेच तुमच्या छोट्या दीरालाही बांधू नये, कारण वहिनी ही आईसारखी असते. वहिनी आणि दीर यांचे नाते आई आणि मुलासारखे असते. या कारणास्तव, राखी बांधणे योग्य मानले जात नाही. काही कुटुंबांमध्ये, दीराशी असलेले नाते विनोदी असते आणि राखी बांधली जात नाही.
इतर पुरुष
शास्त्रात उल्लेख केल्याप्रमाणे जोपर्यंत तुम्ही स्पष्टपणे भाऊ म्हणून स्वीकारत नाही, तोपर्यंत तुमचा मित्र, शेजारी किंवा ओळखीच्या व्यक्तीला राखी बांधणे योग्य नाही, राखी बांधल्याने नात्याचा चुकीचा अर्थ लावला जाऊ शकतो. 'पद्म पुराण' मध्ये, राखीचे वर्णन भाऊ आणि बहिणीमधील पवित्र बंधन म्हणून केले आहे, जे फक्त भावाच्या नात्यांसाठी आहे. काही लोक चुलत भावांना किंवा जवळच्या मित्रांना राखी बांधतात, परंतु हे फक्त तेव्हाच होते जेव्हा नाते भाऊ-बहिणीचे असते.
हेही वाचा :
Raksha Bandhan 2025: रक्षाबंधनाच्या दिवशी भावाने बहिणीच्या घरी का जाऊ नये? देवी लक्ष्मीशी संबंधित पौराणिक कथा, शास्त्रांत सांगितलेलं कारण जाणून व्हाल थक्क
(टीप : वरील सर्व बाबी एबीपी माझा केवळ माहिती म्हणून वाचक-प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवत आहे. यातून एबीपी माझा कोणताही दावा करत नाही.)