What are FPV drones : युक्रेनने "स्पायडर वेब" या कोडनेम असलेल्या एका अभूतपूर्व गुप्त मोहिमेत युक्रेनने रशियाची तब्बल 41 लढाऊ विमाने बेचिराख केली आहेत. या ड्रोन स्ट्राईकमध्ये रशियाचे 700 कोटी डाॅलर्सचे नुकसान झाल्याचा अंदाज असून युद्ध सुरु झाल्यापासून युक्रेनने दीड वर्षाची तयारी करत हा रशियाला दिलेला सर्वात जबर दणका आहे. त्यामुळे पुन्हा एकदा रशिया आणि युक्रेन युद्धात भडका उडण्याची चिन्हे आहेत. या हल्ल्याचे युक्रेन राष्ट्राध्यक्ष झेलेन्स्की यांनी निरीक्षण केले होते, रशियन हद्दीत उभ्या असलेल्या ट्रकमधून सोडलेल्या एआय-चालित एफपीव्ही ड्रोनच्या (FPV Drones) मदतीने हल्ल्यात किमान 41 रशियन विमाने नष्ट केल्याचे वृत्त आहे. युक्रेनने रशियावर अचानक ड्रोन हल्ला केला आहे, त्यानंतर रशियाने काही दिवसांपूर्वी युक्रेनमध्ये 9 तासांपेक्षा जास्त काळ एअर सायरनसह रशियन क्षेपणास्त्रे आणि ड्रोनचे बॅरेज प्रक्षेपित केले होते. युक्रेनच्या FPV ड्रोनने युक्रेनपासून 4,000 किलोमीटर (2,500 मैल) पेक्षा जास्त अंतरावर असलेल्या रशियाच्या इर्कुत्स्क प्रदेशातील बेलाया हवाई तळासह हवाई क्षेत्रांवर हल्ला केला.

एफपीव्ही ड्रोन म्हणजे काय? (What are FPV drones) 

एआय-चालित फर्स्ट पर्सन व्ह्यू (एफपीव्ही) ड्रोन हे मानव रहित हवाई वाहने आहेत जी कृत्रिम बुद्धिमत्तेसह (AI) अधिक अचूकता आणि स्वायत्ततेसह प्रगत कार्ये करण्यासाठी विकसित केली जातात. एआय अल्गोरिदमद्वारे रिअल-टाइम व्हिडिओ डेटावर प्रक्रिया करून, एफपीव्ही ड्रोन अडथळे टाळण्यास आणि पाळत ठेवणे आणि शोध आणि बचाव यासारख्या मिशन-विशिष्ट ऑपरेशन्स करण्यामध्ये सक्षम आहेत.

एफपीव्ही ड्रोन सोडले; टीयू-95, इतर विमाने नष्ट झाली

युक्रेनने रशियन हद्दीत ट्रकमधून वाहून नेलेल्या लाकडी मोबाइल हाऊसमधून एफपीव्ही ड्रोन सोडले, असे रॉयटर्सने एका अधिकाऱ्याच्या हवाल्याने वृत्त दिले आहे.  पारंपारिक आणि अण्वस्त्रे तसेच ए-50 तैनात करण्यास सक्षम असलेल्या टीयू-95 आणि टीयू-22 एम3 लांब पल्ल्याच्या बॉम्बर्ससह रशियन विमाने, युक्रेनच्या ड्रोन हल्ल्यानंतर नुकसान झाल्याचे वृत्त आहे, असेही रॉयटर्सच्या वृत्तात म्हटले आहे. 

एआय-चालित एफपीव्ही ड्रोन कसे काम करतात?

'फर्स्ट पर्सन व्ह्यू' नुसार, एफपीव्ही ड्रोन थेट व्हिडिओ फीडद्वारे उड्डाणाचे लाईव्ह फीड देतात. युक्रेनच्या संरक्षण तंत्रज्ञान क्लस्टर ब्रेव्ह 1 ने विकसित केलेली ही ड्रोन प्रणाली 300 किमीपर्यंतच्या ऑपरेशनल रेंजसह दोन एआय-मार्गदर्शित एफपीव्ही (फर्स्ट-पर्सन व्ह्यू) स्ट्राइक ड्रोन देऊ शकते, असे द कीव इंडिपेंडेंटने वृत्त दिले आहे. एकदा सोडल्यानंतर, लहान ड्रोन जीपीएस आणि कोणत्याही मानवी हस्तक्षेपाशिवाय विमान, हवाई संरक्षण प्रणालीला स्वायत्तपणे शोधू शकतात आणि त्यांना टार्गेट करु शकतात.

कॅमेरा ऑपरेटरने घातलेल्या विशेष गॉगलवर लाईव्ह व्हिडिओ पाठवतो

फर्स्ट-पर्सन व्ह्यू (FPV) ड्रोन हे लहान उडणारे यंत्र आहे ज्यांच्यासमोर कॅमेरे असतात. कॅमेरा ऑपरेटरने घातलेल्या विशेष गॉगलवर लाईव्ह व्हिडिओ पाठवतो, जो ड्रोन काय पाहतो ते पाहतो. जसे की ड्रोनच्या कॉकपिटमध्ये बसून. यामुळे अरुंद जागेतून किंवा खडबडीत जमिनीवरूनही अचूक उड्डाण करता येते. मुळात ड्रोन रेसिंग आणि छंदांसाठी डिझाइन केलेले, FPV ड्रोन आता युद्धात वापरले जात आहेत. ते बहुतेकदा स्फोटकांनी सुसज्ज असतात आणि थेट शत्रूच्या लक्ष्यांवर उडवले जातात, जिथे ते धडकल्यावर स्फोट होतात.

एफपीव्ही ड्रोन वैशिष्ट्ये, जीपीएसवर अवलंबून नाही

नेव्हिगेशनसाठी जीपीएसवर अवलंबून नसणे, एआय-चालित एफपीव्ही ड्रोनच्या प्रमुख वैशिष्ट्यांपैकी एक आहे 

1. जीपीएस-स्वतंत्र नेव्हिगेशन: उपग्रह-आधारित जीपीएसवर अवलंबून न राहता कार्य करते, जॅमिंग किंवा सिग्नल  नसला तरी त्यामुळे फरक पडत नाही. 

2. स्मार्टपायलट सिस्टम : स्थिती आणि हालचाल निश्चित करण्यासाठी कॅमेरा डेटाचा अर्थ लावणे, प्रगत व्हिज्युअल-इनर्शियल नेव्हिगेशन वापरते.

3. LiDAR तंत्रज्ञान: LiDAR तंत्रज्ञान स्मार्टपायलट प्रणालीला पूरक आहे, गुंतागुंतीच्या किंवा गोंधळलेल्या वातावरणात अचूकता वाढवते.

FPV ड्रोनमागील खर्च

या AI ड्रोन प्रणालीसह एकाच मोहिमेची किंमत सुमारे $10,000 (₹8.5 लाख) आहे. क्षेपणास्त्र प्रक्षेपित करण्यापेक्षा खूपच कमी म्हणजे अत्यंत किरकोळ खर्चात हे वापरता येते. याच्या तुलनेत मिसाईलची किंमत 300 ते 500 पट जास्त महाग असू शकते, असे एका अहवालात नमूद केले आहे.

इतर महत्वाच्या बातम्या