Iran-Israel War: इराण आणि इस्रायलमधील हा संघर्ष फक्त तेवढ्यापुरता मर्यादित राहणार नाही. त्याच्या तणावामुळे मालवाहतूक शुल्क महाग होईल, तेल आणि वायूच्या किमती वाढतील आणि आयात-निर्यातीवर मोठा खर्च होईल. या सर्व खर्चाचा परिणाम शेवटी आपल्या घरगुती बजेटवर आणि इंधन महागाईवर होईल. युद्ध जितके जास्त काळ चालू राहील तितके हे त्रास वाढत जातील. आता इराण-इस्रायल युद्धात अमेरिकेचा सहभाग असल्याने, हे युद्ध जास्त काळ टिकण्याची शक्यता वाढली आहे. भारताच्या दृष्टिकोनातून, या संघर्षामुळे व्यापार क्षेत्राचे देखील बरेच नुकसान होऊ शकते. याचा परिणाम केवळ भारताच्या इस्रायल आणि इराणसोबतच्या व्यापारावरच होणार नाही, तर पश्चिम आशियाई देशांसोबतच्या भारताच्या व्यापारावरही याचा व्यापक परिणाम होऊ शकतो.
युद्धाचा भारतावर काय आर्थिक परिणाम होऊ शकतो?
1. महत्त्वाच्या सागरी मार्गांवरील संकटहोर्मुझ सामुद्रधुनी: इराणने तो बंद करण्याच्या धमकीमुळे भारताच्या 60% गॅस आणि 50% कच्च्या तेलाच्या आयातीला धोका निर्माण झाला आहे. हा मार्ग जगातील 20% तेल व्यापारासाठी जबाबदार आहे.
लाल समुद्र मार्ग: युरोप-भारत व्यापाराचा 80% भाग वाहून नेणाऱ्या या कॉरिडॉरवर परिणाम झाला आहे. कारण जहाजांना आफ्रिकेच्या केप ऑफ गुड होपमधून वळसा घालून जावे लागत आहे, त्यामुळे डिलिव्हरी 14-20 दिवसांनी उशिराने होत आहेत आणि मालवाहतुकीचे दर वाढले आहेत.
2. कच्च्या तेलाच्या किमतीत मोठी वाढ: युद्ध सुरू होताच, तेलाच्या किमती 11% ने वाढल्या, ब्रेंट क्रूड 75 डॉलर/बॅरलवरून 120 डॉलर/बॅरलपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे.
भारतावर परिणाम: तेलाच्या किमती वाढल्यामुळे पेट्रोल-डिझेल, एलपीजी आणि विजेच्या किमती वाढतील. प्रत्येक 10 डॉलर/बॅरल वाढीमुळे महागाई दर 0.35% ने वाढू शकतो.
3. 3.6 लाख कोटी रुपयांचा व्यापार धोक्यात: पश्चिम आशियाई देशांसोबत (इराक, जॉर्डन, येमेन इ.) भारताचा वार्षिक 3.6 लाख कोटी रुपयांचा (41.7 अब्ज डॉलर्स) व्यापार प्रभावित होत आहे. भारताच्या एकूण निर्यातीपैकी हे देश 34% निर्यात करतात. युद्धादरम्यान मालवाहू विमा नसल्याने इराणला जाणारा बासमती तांदूळ (हरियाणाच्या निर्यातीच्या 30-35%) अडकला आहे.
4. सामान्य माणसाच्या खिशावर परिणामइंधन आणि अन्नधान्याच्या किमती वाढतील: महागड्या वाहतुकीमुळे भाज्या, फळे आणि दैनंदिन वापराच्या वस्तू महाग होतील.
इलेक्ट्रॉनिक्स आणि कृषी उत्पादने: इस्रायलमधून इलेक्ट्रॉनिक्स आणि इराणमधून खतांच्या आयातीत व्यत्यय आल्याने मोबाईल, लॅपटॉप आणि पिकांच्या किमती वाढू शकतात.
सोने महाग: अस्थिरतेमुळे, सोन्याच्या किमती ₹1 लाखांच्या वरती /10 ग्रॅमच्या वर जाऊ शकतात.
5. मॅक्रो अर्थव्यवस्थेचे संकट अधिकच गहिरे होत आहे
चालू खात्यातील तूट वाढेल: तेल आयात बिल 13-14 अब्ज डॉलर्सने वाढण्याचा अंदाज आहे, ज्यामुळे तूट जीडीपीच्या 0.3% पर्यंत पोहोचू शकते.
जीडीपी वाढ कमी होईल: तेलाच्या किमती $80 /बॅरलपर्यंत पोहोचल्यास विकास दर 0.2% ने कमी होऊ शकतो.
भारतावर काय परिणाम होऊ शकतो?
युद्धामुळे निर्यात खर्च वाढेल कारण निर्यात मार्गांवर परिणाम होईल.निर्यात खर्च वाढला की वस्तूंच्या किमती वाढतील आणि भारतात महागाई वाढेल.युद्ध झाल्यास रुपया दबावाखाली येईल आणि सरकारच्या आर्थिक नियोजनात अडचणी येऊ शकतात.शिपिंग आणि कंटेनरशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात.
इस्रायलशी व्यापार
भारताने 2024-25 मध्ये इस्रायलला 2.1 अब्ज डॉलर्सच्या वस्तूंची निर्यात केली. त्याच वेळी, आयात सुमारे 1.6 अब्ज डॉलर्स होती.गेल्या आर्थिक वर्षात इराणमधून भारताची आयात 441.8 अब्ज डॉलर्स होती.
या देशांवरही परिणाम
ग्लोबल ट्रेड रिसर्च इनिशिएटिव्ह (GTRI) या संशोधन संस्थेच्या मते, व्यापक प्रादेशिक तणावाचा भारताच्या इराक, जॉर्डन, लेबनॉन, सीरिया आणि येमेन या पश्चिम आशियाई देशांसोबतच्या व्यापारावरही मोठा परिणाम होईल. येथे भारतीय निर्यात एकूण $8.6 अब्ज आणि आयात $33.1 अब्ज आहे. युद्धाचा परिणाम भारताच्या इराण आणि इस्रायलमधील निर्यातीवर आधीच होऊ लागला आहे.