मुंबई : प्रसिद्ध अर्थतज्ञ आणि नियोजन आयोगाचे माजी सदस्य अभिजीत सेन (Abhijit Sen) यांचे निधन झाले. काल मध्यरात्री त्यांना हृदयविकाराचा झटका आल्याची माहिती आहे. ते 72 वर्षांचे होते. त्यांच्या पश्चात पत्नी आणि मुलगी असा परिवार आहे. जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठाच्या सेंटर फॉर इकॉनॉमिक स्टडीज अँड प्लॅनिंगमध्ये प्राध्यापक असलेले अभिजीत सेन देशासाठी काम करणाऱ्या अनेक आर्थिक समित्यांचे सदस्य आणि अध्यक्षही होते.
मूळचे जमशेदपूरचे असलेले अभिजित सेन 2004 ते 2014 या काळात मनमोहन सिंग सरकारमध्ये नियोजन आयोगाचे सदस्य होते. केंब्रिज विद्यापीठातून त्यांनी पीएचडी केली. त्यांनी इंग्लंडमधील ससेक्स, केंब्रिज, ऑक्सफर्ड आणि एसेक्स विद्यापीठांमध्येही अध्यापन केले आहे. 1985 मध्ये ते जेएनयूमध्ये आले आणि निवृत्तीपर्यंत इथेच राहिले. तिथल्या विद्यार्थ्यांमध्ये तो खूप लोकप्रिय होता.
एमएसपी वर दीर्घकाळ काम
1997 मध्ये अभिजीत हे कृषी मंत्रालयाच्या कृषी आणि सहकार विभागाद्वारे कृषी उत्पादनांसाठी किमान आधारभूत किंमत निश्चित करण्यासाठी नेमलेल्या आयोगाचे अध्यक्ष होते. ग्रामीण अर्थशास्त्र आणि कृषी विषयांचे तज्ज्ञ म्हणून त्यांच्याकडे पाहिले गेलं. त्याचप्रमाणे ते घाऊक किंमत निर्देशांक समितीचे अध्यक्ष होते.
आर्थिक सल्लागार म्हणून अनेक समित्यांवर काम
आर्थिक सल्लागार म्हणून ते आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटना, अन्न आणि कृषी संघटना, संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम आणि आशियाई विकास बँक यांच्याशीही संबंधित होते.
2010 मध्ये पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित
2010 मध्ये त्यांना सार्वजनिक सेवेसाठी पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. 2014 मध्ये एनडीए सत्तेवर आल्यावर, "दीर्घकालीन अन्न धोरण" तयार करण्यासाठी सेन यांना उच्चस्तरीय कार्य दलाचे प्रमुख म्हणून नियुक्त केले. सेन हे तांदूळ आणि गव्हासाठी सार्वत्रिक सार्वजनिक वितरण प्रणालीचे मुखर समर्थक होते. त्यांनी असा युक्तिवाद केला की सरकारी तिजोरीवर अन्न अनुदानाचा भार अनेकदा अतिशयोक्तीपूर्ण आहे आणि देशात केवळ सार्वत्रिक पीडीएसला पाठिंबा देण्यासाठीच नव्हे तर शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य किंमत देण्याची हमी देण्यासाठी पुरेशी आर्थिक मदत होती.
सेन हे अनेक जागतिक संशोधन आणि बहुपक्षीय संस्था जसे की UNDP, आशियाई विकास बँक, संयुक्त राष्ट्रांच्या अन्न आणि कृषी संघटना (FAO), कृषी विकासासाठी आंतरराष्ट्रीय निधी आणि OECD विकास केंद्र यांच्याशी देखील संबंधित आहेत.
अभिजित सेन यांचे वडील समर सेन हे जागतिक बँकेचे अर्थतज्ज्ञ होते. केंब्रिज विद्यापीठातून अर्थशास्त्रात डॉक्टरेट पदवी मिळवण्यापूर्वी अभिजित सिंग यांनी नवी दिल्लीतील सेंट स्टीफन्स कॉलेजमध्ये भौतिकशास्त्राचा अभ्यास केला. भारतातील फार कमी अर्थशास्त्रज्ञांना भारतीय शेतीबद्दल सेन यांची मूलभूत माहिती होती असे म्हटले जाते. सेन गेल्या काही वर्षांपासून श्वसनाच्या आजाराने त्रस्त असल्याचे त्यांचे भाऊ प्रणब यांनी सांगितले. कोविड-19 महामारीच्या काळात त्यांचे आजार वाढले होते. त्यांच्या पश्चात पत्नी जयती घोष या देखील एक प्रसिद्ध अर्थतज्ज्ञ आहेत आणि एक मुलगी जान्हवी असा परिवार आहे.