हैदराबाद : शहरातील एकटे राहणाऱ्या ज्येष्ठ नागरिकांना आधार देण्यासाठी हैदराबाद जिल्हा प्रशासनाने सीनियर साथी हा प्रथम-of-its-kind सहचर्य उपक्रम सुरू केला आहे. जिल्हा इंचार्ज मंत्री पॉन्नम प्रभाकर आणि जिल्हा कलक्टर हरि चंदना, आयएएस यांच्या हस्ते हा कार्यक्रम हैदराबाद कलेक्टरेट येथे Youngistaan Foundation आणि दिव्यांग व ज्येष्ठ नागरिक कल्याण विभागाच्या सहकार्याने inaugurated करण्यात आला.
कौटुंबिक रचनेत बदल, मुलांचे इतर शहरात/देशात स्थलांतर आणि शहरी जीवनशैलीतील वेगवान बदल यामुळे अनेक ज्येष्ठ नागरिक एकाकीपणाचा सामना करत आहेत. सीनियर साथी हा उपक्रम हे अंतर भरून काढण्याचा प्रयत्न करतो.
समुदाय-आधारित सहचर्य मॉडेल
या उपक्रमांतर्गत निवडलेले, मनोवैज्ञानिक चाचण्या व पार्श्वभूमी पडताळणी पूर्ण केलेले आणि संवेदनशीलता प्रशिक्षण घेतलेले प्रशिक्षित युवा स्वयंसेवक आठवड्यातून एकदा ज्येष्ठ नागरिकांसोबत वेळ घालवतील.
क्रियाकलापांमध्ये -
- संवाद
- फेरफटका
- खेळ
- सांस्कृतिक कार्यक्रम
- वाचन सहाय्य
- डिजिटल शिकवण
- मूलभूत कामांमध्ये मदत
उपक्रमाचा उद्देश: आपलेपणा, भावनिक सुरक्षितता आणि विश्वास निर्माण करणे.
मंत्री पॉन्नम प्रभाकर यांचे मत
लॉन्चदरम्यान त्यांनी पिढ्यानपिढ्यांतील नातेसंबंधाचे महत्त्व अधोरेखित केले.
- आधुनिक जीवनशैलीमुळे अनेक ज्येष्ठ दिवसेंदिवस संवादापासून दूर जात असल्याचे ते म्हणाले.
- मुलांनी दूर राहूनही फोन व डिजिटल माध्यमातून सतत संपर्कात राहावे, असे आवाहन केले.
- ज्येष्ठ नागरिकांच्या सायबर सुरक्षा आणि मालमत्तेशी संबंधित असुरक्षिततेबाबत चिंता व्यक्त केली.
कलक्टर हरि चंदना यांचे मत: समर्थक शहरी संस्कृती
त्या म्हणाल्या की सरकारची ज्येष्ठांविषयीची दृष्टी समजूतदारपणा आणि मजबूत संस्थात्मक सहाय्यावरआधारित आहे.
- प्रशासन ज्येष्ठ नागरिकांच्या कल्याणाशी संबंधित प्रकरणांवर त्वरित कारवाई करते.
- समुदाय मूल्ये आणि सामायिक जागांची कमी होत जाणारी भावना चिंताजनक असल्याचे नमूद केले.
- तरुणांनी ज्येष्ठांच्या अनुभवांमधून शिकण्याची गरज अधोरेखित केली.
- लवकरच सीनियर डे-केअर सेंटर सुरू करण्याची घोषणा केली.
सीनियर साथी का महत्त्वाचा?
संशोधनानुसार:
- भारतातील 13 टक्क्यांपेक्षा जास्त ज्येष्ठ नागरिक उदासीनता अनुभवतात; मुख्य कारण — एकाकीपणा.
- अमेरिका, जपान आणि युरोपातील अभ्यास दर्शवितात की नियमित सामाजिक संपर्कामुळे:चिंता कमी होतेसंज्ञानात्मक कार्य सुधारतेअकाली मृत्यूचा धोका 30 टक्केने कमी होतो
अधिकाऱ्यांच्या मते Senior Saathi हे जागतिक आकलन + स्थानिक गरजा यांचे मिश्रित मॉडेल असून इतरजिल्ह्यांसाठीही आदर्श ठरू शकते.
अंमलबजावणी आणि देखरेख
- Youngistaan Foundation चे संस्थापक अरुण यांनी या कार्यक्रमाचे संकल्पनाकार म्हणून कौतुक मिळवले.
- कल्याण विभागाचे वरिष्ठ अधिकारी, ज्येष्ठ नागरिक संघटनांचे सदस्य आणि भागीदार संस्थांचे प्रतिनिधी उपस्थित होते.
- उपक्रम आता जिल्हा प्रशासनाच्या देखरेखीखाली ग्राऊंड लेव्हलवर अंमलात आणला जाईल-स्वयंसेवकांचा सातत्यपूर्ण सहभाग आणि ज्येष्ठांना वेळेवर सहाय्य सुनिश्चित केले जाईल.
भारताच्या वृद्ध होत चाललेल्या समाजासाठी एक मॉडेल
हैदराबाद जलदगतीने वाढत असून तंत्रज्ञान आणि ग्लोबल कॅपॅबिलिटी सेंटर्ससाठी राष्ट्रीय हब बनत आहे.या पार्श्वभूमीवर शहराचा विकास समावेशक, संवेदनशील आणि भावनिकदृष्ट्या सहयोगी असावा, असेप्रशासनाने नमूद केले. सीनियर साथी हा त्याच दिशेने टाकलेला पाऊल असून ज्येष्ठ नागरिक सक्रिय, आदरणीय आणि समाजाशी जोडलेले राहावेत हा त्याचा हेतू आहे.