India's 1st international bullion exchange : भारतीय ज्वेलर्सना परदेशातून सोने आयात करणे सोपे होणार आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज भारतातील पहिले आंतरराष्ट्रीय बुलियन एक्स्चेंज सुरू केले. गांधीनगरजवळील इंटरनॅशनल फायनान्स टेक-सिटी (GIFT सिटी) येथे पंतप्रधानांनी हे एक्सचेंज सुरू केले. हे एक्सचेंज प्रत्यक्ष सोने आणि चांदी विकेल.
शांघाय गोल्ड एक्सचेंज आणि बोर्सा इस्तंबूलच्या धर्तीवर या एक्सचेंजची स्थापना करण्यात आली आहे, ज्यामुळे भारताला सराफा क्षेत्रीय केंद्र म्हणून मजबूत स्थान मिळेल. एका वर्षाच्या विलंबानंतर, अनेक चाचण्या आणि ड्राय रननंतर एक्सचेंज सुरू करण्यात आले आहे.
बुलियन म्हणजे काय?
बुलियन म्हणजे उच्च शुद्धतेचे फिजिकल सोने आणि चांदी, जे बार, इनगॉट्स किंवा नाण्यांच्या स्वरूपात ठेवलेले असते. बुलियन कधीकधी कायदेशीर निविदा मानले जाऊ शकते. मध्यवर्ती बँकांद्वारे किंवा संस्थात्मक गुंतवणूकदारांद्वारे हे अनेकदा सोन्याचे स्टोरेज म्हणून ठेवले जाते.
बुलियन एक्सचेंजचा उद्देश काय आहे?
1990 च्या दशकात नियुक्त बँका आणि एजन्सींकडून सोन्याची आयातीचे उदारीकरण झाले. त्यानंतर प्रथमच भारतातील काही ज्वेलर्सना थेट IIBX द्वारे सोने आयात करण्याची परवानगी देण्यात आली. त्यामुळे ही देवाणघेवाण स्वतःच खूप उपयुक्त आहे. यासाठी, ज्वेलर्सला ट्रेडिंग पार्टनर किंवा विद्यमान ट्रेडिंग मेंबरचा क्लायंट असणे आवश्यक आहे. एक्सचेंजने फिजिकल सोने आणि चांदीच्या साठवणुकीसाठी आवश्यक पायाभूत सुविधा उपलब्ध करून दिल्या आहेत.
काय फायदा होईल?
IIBX ची वाढ केवळ GIFT सिटी पुरती मर्यादित राहणार नाही, तर देशभरातील सर्व दागिने उत्पादन केंद्रांमध्ये विस्तारित होईल. पात्र ज्वेलर्सना IIBX द्वारे सोने आयात करण्याची परवानगी दिली जाईल. IIBX सदस्याच्या ग्राहक ज्वेलर्सना ही सुविधा असेल. ज्वेलर्स एक्सचेंजवर उपलब्ध स्टॉक पाहू शकतात आणि ऑर्डर देऊ शकतात. यामुळे ज्वेलर्सचे इन्व्हेंटरी मॅनेजमेंट अधिक सोपे होईल. यामुळे किंमत आणि ऑर्डर क्रमामध्ये अधिक पारदर्शकता येईल. यासोबतच पुरवठादार किंवा लॉजिस्टिक एजन्सीकडून चुकीच्या पद्धतीने प्राधान्य दिल्याची प्रकरणेही संपतील.
आतापर्यंत काम कसे होते?
सध्या, RBI द्वारे मान्यताप्राप्त अनेक शहरे आणि एजन्सींमधील नियुक्त बँकांकडून मालवाहू मॉडेलवर सोने भारतात आयात केले जाते. नंतर व्यापारी/ज्वेलर्सना पुरवठा करण्यात येतो. बँका आणि इतर एजन्सी सोने निर्यातदाराकडून हाताळणी, स्टोअरसाठी कर घेतात.
घर खरेदीदारांशी व्यवहार करताना सोन्यामध्ये प्रीमियम देखील जोडला जातो. खरेदीदार हे शुल्क अंतिम ग्राहकापर्यंत पोहोचेपर्यंत मूल्य शृंखलेत स्थानांतरित करतो. आज IIBX कार्यान्वित झाल्यामुळे, पात्र देशांतर्गत खरेदीदार आंतरराष्ट्रीय पुरवठादाराकडून बार आणि नाणी खरेदी करू शकतात जे त्यांच्यासोबत GIFT सिटीमधील शाखेद्वारे IIBX चे सदस्य असतील.