मुंबई : जागतिक पर्यावरण दिन (World Environment Day) हा दरवर्षी 5 जून रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी जागरूकता वाढवण्यासाठी आणि पर्यावरणीय समस्यांबद्दल जनजागृती करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.
World Environment Day History : इतिहास आणि महत्त्व
जागतिक पर्यावरण दिनाची सुरुवात 1972 मध्ये झाली. संयुक्त राष्ट्र महासभेने त्या वर्षी 'मानव आणि पर्यावरण' या विषयावर स्टॉकहोम (स्वीडन) येथे पहिली जागतिक पर्यावरण परिषद (Stockholm Conference on Human Environment) आयोजित केली. या परिषदेत पर्यावरणीय समस्यांवर चर्चा करण्यात आली आणि पर्यावरणीय संरक्षणाच्या दृष्टीने जागतिक सहकार्याचे महत्त्व अधोरेखित करण्यात आले.
पहिला जागतिक पर्यावरण दिन 5 जून 1973 रोजी साजरा करण्यात आला. त्यानंतर, हा दिवस दरवर्षी विविध पर्यावरणीय समस्यांवर लक्ष केंद्रित करून साजरा केला जातो. आजच्या घडीला हा दिवस 150 पेक्षा अधिक देशांमध्ये साजरा केला जातो आणि तो पर्यावरणीय संरक्षणासाठी एक मोठा जागतिक व्यासपीठ बनला आहे.
Beat Plastic Pollution : प्लास्टिक प्रदूषणाचा अंत करा
यंदाच्या जागतिक पर्यावरण दिनाची थीम 'प्लास्टिक प्रदूषणाचा अंत करा' अशी आहे. या वर्षी दक्षिण कोरिया हा यजमान देश आहे. या थीमचा उद्देश प्लास्टिकच्या वापरात कपात करून पर्यावरणीय प्रदूषण कमी करणे आणि प्लास्टिकच्या पुनर्वापरास प्रोत्साहन देणे आहे. जगभरात दरवर्षी 430 दशलक्ष टनांहून अधिक प्लास्टिक उत्पादन होते. त्यापैकी दोन-तृतीयांश प्लास्टिक हे मायक्रोप्लास्टिक असते. ते लवकरच कचऱ्यात रूपांतरित होते आणि त्यामुळे महासागरांमध्ये प्रदूषण वाढते आणि प्लास्टिक मानवाच्या अन्न साखळीत प्रवेश करते.
या थीमच्या माध्यमातून प्लास्टिकच्या वापरात कपात करण्यासाठी जागतिक सहकार्य, कायदेशीर उपाययोजना आणि पर्यावरणीय शिक्षणावर भर देण्यात येत आहे.
World Environment Day Aim : उद्देश आणि संदेश
- प्लास्टिकच्या वापरात कपात: एकल वापराच्या प्लास्टिक वस्तूंचा वापर टाळा आणि पर्यावरणीय दृष्ट्या सुरक्षित पर्यायांचा अवलंब करा.
- पुनर्वापर आणि पुनर्चक्रण: प्लास्टिक वस्तूंचा पुनर्वापर करा आणि योग्य पद्धतीने पुनर्चक्रण करा.
- शिक्षण आणि जनजागृती: शाळा, महाविद्यालये आणि समुदाय स्तरावर प्लास्टिक प्रदूषणाबद्दल जागरूकता वाढवा.
- कायदेशीर उपाययोजना: प्लास्टिक प्रदूषण कमी करण्यासाठी सरकार आणि आंतरराष्ट्रीय संघटनांनी कायदेशीर उपाययोजना राबवा.
World Environment Day 2025 Importance : भारतात कशा पद्धतीने साजरा केला जातो?
भारतातही जागतिक पर्यावरण दिन मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. शाळा, महाविद्यालये, स्वयंसेवी संस्था आणि स्थानिक समुदाय प्लास्टिक मुक्तता, वृक्षारोपण, जलसंधारण आणि पर्यावरणीय शिक्षण यावर आधारित विविध कार्यक्रम आयोजित करतात. मुंबई, पुणे, दिल्ली, बंगळुरू यांसारख्या शहरांमध्ये रॅली, स्वच्छता मोहिमा, कार्यशाळा आणि जनजागृती कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते.