Walmik Karad Sleep Apnea: बीड जिल्ह्यातील मस्साजोग गावचे सरपंच संतोष देशमुख (Santosh Deshmukh) हत्या प्रकरणाबाबत महत्त्वाची अपडेट समोर आली आहे. त्यांचे अपहरण करून हत्या प्रकरणाचा ठपका असलेला (Walmik karad) वाल्मिक कराडकडून न्यायालयात याचिका दाखल करण्यात आली आहे, ज्यात कराडने त्याला स्लीप एपनिया (Sleep Apnea) नावाचा आजार असल्याचा दावा केला आहे. ज्यासाठी कोठडीत 24 तास मदतनीस देण्याची मागणी कराडने केलीय. वाल्मिक कराडला झालेला 'स्लीप एपनिया' हा आजार नेमका काय आहे? कोणाला हा आजार होतो? तुम्ही या समस्येपासून मुक्त कसे होऊ शकता? तज्ज्ञांकडून जाणून घ्या


'स्लीप एपनिया' ही एक गंभीर समस्या?


आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, स्लीप एपनिया ही एक गंभीर समस्या आहे, या समस्येने ग्रस्त असलेल्या व्यक्तीला झोपेच्या वेळी श्वास घेणे बंद होते. तुमचा मेंदू पुरेसा जागृत राहून तुमचे रक्षण करण्याचे काम करत असताना, ही समस्या तुमच्या झोपेत व्यत्यय आणते. स्लिप एपनियासारख्या गंभीर समस्येवर वेळेवर उपचार मिळणे फार महत्वाचे आहे, कारण कालांतराने ही स्थिती गंभीर गुंतागुंत होण्याचे प्रमुख कारण बनू शकते. जर तुम्ही यावर योग्य उपचार केले तर स्लिप एपनियासारख्या गंभीर समस्यांपासून सहज सुटका मिळवू शकता, कारण स्लिप एपनिया सारखी स्थिती पूर्णपणे नियंत्रित केली जाऊ शकते. स्लिप एपनिया सारख्या परिस्थिती उद्भवण्याची मुख्य कारणे कोणती आहेत ते आरोग्य तज्ज्ञ डॉ. आनंद काळे यांच्याकडून जाणून घेऊया.


स्लीप एपनिया आजारामुळे झोपेवर परिणाम?


डॉ. आनंद काळे सांगतात, स्लीप एपनिया आजार झोपेचा आजार आहे. झोपेत फुफ्फुसावर दाब आल्यास काही सेकंदासाठी श्वसन बंद पडते. श्वसन बंद पडल्यास काही वेळाने सुरू होते, श्वसन बंद पडल्यास व्यक्तीला जाग येते. स्लीप एपनिया आजारामुळे झोपेवर परिणाम होते. स्लीप एपनिया अधिक असल्यास ठोके बंद पडून याचा परिणाम हृदयावर होऊ शकते. 


रात्री झोपेत श्वासोच्छवास थांबतो?


स्लीप ॲप्निया हा एक झोपेचा विकार आहे. ज्यामध्ये झोपताना श्वास घेण्यास त्रास होतो. झोपेत असताना माणसाचा श्वासोच्छवास वारंवार थांबतो. त्यामुळे मेंदू आणि शरीराला पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही. स्लीप एपनियाच्या रुग्णांचा रात्री झोपताना श्वासोच्छवास थांबतो. किंबहुना त्यांना स्वतःलाही याची जाणीव नसते. झोपताना श्वास थांबण्याची प्रक्रिया काही सेकंदांपासून काही मिनिटांपर्यंत टिकू शकते.संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, जेव्हा तुमच्या श्वसनात अडथळा येतो किंवा तुमचा मेंदू तुमच्या श्वासोच्छवासावर योग्यरित्या नियंत्रण ठेवू शकत नाही, तेव्हा स्लीप एपनिया होतो, तुमच्या शरीरातील ऑक्सिजनमध्ये घट झाल्यामुळे सर्व्हायव्हल रिफ्लेक्स सक्रिय होतो, जो तुम्हाला श्वास घेण्यासाठी जागृत ठेवण्यासाठी पुरेसा आहे. हे रिफ्लेक्स तुम्हाला जिवंत ठेवत असले तरी ते तुमचे झोपेच्या चक्रात व्यत्यय आणते. स्लीप एपनिया झोपेवर तसेच शरीराच्या इतर अवयवांवर परिणाम करू शकते.


कोणत्या लोकांना स्लीप एपनियाचा धोका जास्त असू शकतो?



  • सामान्यतः, जास्त वजन आणि लठ्ठपणामुळे ग्रस्त असलेल्या लोकांमध्ये त्याचा धोका जास्त असतो.

  • अनुवांशिक किंवा कौटुंबिक समस्या असलेल्यांना मोठ्या प्रमाणात धोका असू शकतो. 

  • संशोधनानुसार, झोपेशी संबंधित या समस्या महिलांपेक्षा पुरुषांमध्ये जास्त आढळतात. 

  • टॉन्सिल्स असलेल्या काही मुलांमध्येही या प्रकारची समस्या दिसून येते.


स्लीप एपनियाचे 2 प्रकार


ऑब्स्ट्रक्टिव्ह स्लीप एपनिया


ऑब्स्ट्रक्टिव्ह स्लीप एपनिया (ओएसए) हा एक आजार आहे जो झोप आणि श्वास या दोन्हीशी संबंधित आहे. जेव्हा वायुमार्गात अडथळा येतो तेव्हा असे होते. यामुळे नाकाचा काही भाग किंवा संपूर्ण नाक बंद पडते आणि तोंडातून श्वास घेण्यास सुरुवात होते. त्यामुळे, तुमच्या लक्षात आले असेल की बहुतेक लोक घोरतात तेव्हा त्यांचे तोंड पूर्ण किंवा अर्धवट उघडे असते.


सेंट्रल स्लीप एपनिया


सेंट्रल स्लीप एपनिया (CSA) मध्ये, श्वसनमार्ग ब्लॉक होत नाही, परंतु तुमचा मेंदू स्नायूंना श्वास घेण्यास सिग्नल देऊ शकत नाही.


स्लीप एपनियाची लक्षणं



  • झोपताना जोरात घोरणे

  • झोपेत अस्वस्थ वाटणे

  • झोपेत असताना श्वासोच्छवासात अडथळे येणे किंवा गुदमरल्यासारखे वाटणे

  • झोपताना घाम येणे आणि छातीत दुखणे

  • दिवसभर जास्त झोपणे आणि दिवसभर सुस्त राहणे

  • सकाळी उठल्यानंतर डोकेदुखी

  • पुरेशी झोप घेतल्यानंतरही थकवा आणि तंद्री जाणवते

  • खराब स्मरणशक्ती आणि कोणत्याही गोष्टीवर लक्ष केंद्रित करण्यास असमर्थता


स्लीप एपनियाचा जास्त धोका कोणाला?



  • पुरुषांना धोका अधिक असल्याचं म्हटलंय.

  • तुमचे वजन जास्त असल्यास

  • तुमचे वय 40 च्या वर असल्यास

  • जर तुमच्या मानेचा आकार 17 इंचांपेक्षा जास्त असेल तर

  • तुम्हाला टॉन्सिल आहेत किंवा तुमची जीभ मोठी असल्यास

  • तुमच्या कुटुंबातील इतर कोणाला आजार असल्यास


स्लीप एपनिया आणखी कशामुळे होऊ शकतो?


स्लीप एपनियाची समस्या कोणत्याही व्यक्तीच्या शारीरिक रचनेवर किंवा वैद्यकीय परिस्थितीवर अवलंबून असू शकते. यामध्ये लठ्ठपणा, मोठे टॉन्सिल, न्यूरोमस्क्युलर विकार, हृदय आणि मूत्रपिंड निकामी होणे, काही अनुवांशिक सिंड्रोम आणि अकाली जन्म यांचा देखील समावेश असू शकतो, ज्यामध्ये या गोष्टी समाविष्ट आहेत.


लठ्ठपणा : लठ्ठपणाची समस्या हे सर्वात सामान्य कारणांपैकी एक असू शकते. साधारणपणे, स्लीप एपनियाची समस्या प्रौढ व्यक्तींमध्ये लठ्ठपणामुळे दिसून येते. या स्थितीत असलेल्या लोकांच्या मानेवरील चरबी वाढू लागते, ज्यामुळे झोपताना त्यांच्या वरच्या श्वासनलिका बंद होतात.


अनुवांशिक सिंड्रोम : अनुवांशिक सिंड्रोम जे चेहऱ्यावरील किंवा मेंदूच्या संरचनेवर परिणाम करतात, विशेषत: चेहऱ्यावरील हाडे किंवा लहान जीभ निर्माण करणारे सिंड्रोम. 


हृदय आणि मूत्रपिंड निकामी : हृदय किंवा मूत्रपिंड निकामी झालेल्या लोकांना सर्वाधिक धोका असतो. अशा लोकांमध्ये, मानेमध्ये द्रव जमा होण्यास सुरवात होते, ज्यामुळे श्वासनलिकेचा वरचा मार्ग ब्लॉक होतो आणि ही समस्या उद्भवते.


अकाली जन्म : गर्भधारणेच्या 37 व्या आठवड्यापूर्वी जन्मलेल्या बाळांना सर्वाधिक धोका असतो. त्यामुळे मुलांच्या मेंदूच्या विकासातही अडथळा येतो.


न्यूरोमस्क्युलर स्थिती : जेव्हा न्यूरोमस्क्युलर स्थिती उद्भवते, तेव्हा आपला मेंदू वायुमार्ग आणि छातीच्या स्नायूंना संदेश पाठविण्यास अक्षम होतो, ज्यामुळे स्लीप एपनियाचा धोका वाढतो. यापैकी काही परिस्थितींमुळे स्ट्रोक, अमायोट्रॉफिक लॅटरल स्क्लेरोसिस, मायोटोनिक डिस्ट्रोफी, पोस्ट-पोलिओ सिंड्रोम, डर्माटोमायोसिटिस, मायस्थेनिया ग्रॅव्हिस आणि लॅम्बर्ट-एटे मायस्थेनिक सिंड्रोम यांसारख्या आरोग्य स्थिती देखील होऊ शकतात.


स्लीप एपनियाचा उपचार कसा केला जाऊ शकतो?



  • स्लीप एपनियावर उपचार करण्यासाठी, आपली जीवनशैली बदलणे महत्वाचे आहे. यासाठी खालील बदल करा.

  • वजन कमी करा

  • मादक पदार्थांचे सेवन टाळा

  • झोपेची पद्धत बदला

  • धूम्रपान थांबवा

  • पाठीवर झोपू नका 


स्लीप एपनियाचे निदान कसे केले जाते?


आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, स्लीप एपनियाचे निदान करण्यासाठी, स्लीप एक्सपर्ट संबंधित व्यक्तीच्या झोपेचे नमुने आणि प्रक्रिया समजून घेण्यासाठी त्याच्या झोपेचे मूल्यांकन करतो. झोपेत असताना एखाद्या व्यक्तीचा श्वास किती वेगवान किंवा मंद आहे हे आपण तपासतो. याशिवाय, झोपताना माणसाचा श्वास किती वेळा थांबतो याचाही ते अभ्यास करतात. याव्यतिरिक्त, व्यक्तीच्या रक्तातील ऑक्सिजनची पातळी कमी होते की नाही हे तज्ज्ञ देखील ठरवतात.


हेही वाचा>>>


Health: फक्त एक सिगारेट, पुरूष आणि स्त्रियांचे आयुष्य 'असं' उद्ध्वस्त करते! एका अभ्यासातून माहिती समोर, एकदा वाचाच.. 


(टीप : वरील सर्व गोष्टी माहिती म्हणून वाचकांपर्यंत पोहोचवत आहोत. एबीपी माझा यातून कोणताही दावा करत नाही. )